1. Một số khái niệm cơ bản
1.1. Chủ đầu tư là gì?
Chủ đầu tư là tổ chức sở hữu hoặc được giao thay mặt chủ sở hữu vốn, tổ chức vay vốn trực tiếp quản lý quá trình thực hiện dự án. Trong lĩnh vực xây dựng, chủ đầu tư là cơ quan, tổ chức, hoặc cá nhân sở hữu vốn, vay vốn hoặc được giao trực tiếp quản lý, sử dụng vốn để thực hiện hoạt động đầu tư xây dựng. Đối với đầu tư công, chủ đầu tư là cơ quan, tổ chức được giao quản lý dự án đầu tư công. Thông thường, chủ đầu tư có trách nhiệm quản lý, giám sát dự án, đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình. Chính vì vậy, khi chủ đầu tư vi phạm trong các dự án thì sẽ phải chịu các trách nhiệm pháp lý đối với hành vi tương ứng.
1.2. Nhà thầu là gì?
Nhà thầu là một tổ chức hoặc đơn vị có đầy đủ năng lực để thực hiện gói thầu cho chủ đầu tư. Họ ký hợp đồng với chủ đầu tư và thực hiện toàn bộ hoặc một phần các công việc, dự án liên quan đến phần yêu cầu hoặc công việc được mời thầu. Nhà thầu thường chịu trách nhiệm về chất lượng, tiến độ và chi phí của công trình mà họ đảm nhận.
Xem thêm bài viết: Làm gì khi chủ đầu tư không trả lại tiền đặt cọc mua bất động sản
2. Thời hạn thanh toán của chủ đầu tư với nhà thầu
Theo Điều 19 về hợp đồng trong hoạt động xây dựng, quy định về thời hạn thanh toán như sau:
Thời hạn thanh toán được các bên thỏa thuận trong hợp đồng, phù hợp với quy mô và tính chất của từng hợp đồng. Thời hạn này không được kéo dài quá 14 ngày làm việc kể từ ngày bên giao thầu nhận đủ hồ sơ thanh toán hợp lệ theo thỏa thuận trong hợp đồng. Quy định chi tiết như sau:
- Trong thời hạn 7 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ đề nghị thanh toán hợp lệ từ bên nhận thầu, bên giao thầu phải hoàn thành thủ tục và chuyển đề nghị thanh toán tới ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước;
- Trong thời hạn 7 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ thanh toán hợp lệ từ bên giao thầu, ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước phục vụ thanh toán phải chuyển đủ giá trị thanh toán cho bên nhận thầu;
- Đối với các hợp đồng xây dựng thuộc dự án có sử dụng vốn ODA, vốn vay của tổ chức tín dụng nước ngoài, thời hạn thanh toán thực hiện theo quy định của Điều ước quốc tế. Thỏa thuận thời hạn thanh toán phải căn cứ vào quy định của Điều ước quốc tế và quy trình thanh toán vốn đầu tư theo quy định của pháp luật.
Như vậy, chủ đầu tư cần hoàn thành thủ tục thanh toán trong thời hạn 7 ngày và đảm bảo rằng ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước thực hiện chuyển thanh toán đầy đủ giá trị cho nhà thầu trong thời gian tương ứng.
Xem thêm bài viết: Làm gì khi chủ đầu tư không hoàn trả tiền đặt cọc như thỏa thuận?
3. Cần làm gì khi chủ đầu tư chậm thanh toán cho nhà thầu?
Trong quá trình thực hiện hợp đồng, chủ đầu tư và nhà thầu thường gặp tranh chấp vì "chủ đầu tư chậm thanh toán". Hợp đồng thường quy định thanh toán dựa trên tiến độ công việc thực tế, nhưng có trường hợp chủ đầu tư thanh toán chậm hoặc nhà thầu không đúng tiến độ.
Khi tranh chấp xảy ra, có các lựa chọn giải quyết như thương lượng trực tiếp hoặc sử dụng cơ quan tài phán như tòa án hoặc trọng tài thương mại. Thủ tục khởi kiện khi chủ đầu tư không thanh toán tiền cho nhà thầu bao gồm:
- Thương lượng trực tiếp: Các bên có thể tự thương lượng, thỏa thuận về việc thanh toán theo hợp đồng, tiết kiệm thời gian và chi phí;
- Tòa án hoặc trọng tài: Nếu không thể đạt được thỏa thuận, có thể chọn đưa tranh chấp lên tòa án hoặc trọng tài thương mại. Thẩm quyền của tòa án được xác định theo quy định của Điều 30, 31 Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015;
- Thủ tục khởi kiện:
- Nộp đơn khởi kiện đến tòa án có thẩm quyền;
- Tòa án xem xét thụ lý và xử lý sơ thẩm;
- Nếu cần, tòa án có thể xử lý phúc thẩm.
Quy trình này giúp giải quyết tranh chấp một cách công bằng và đảm bảo quyền lợi của cả chủ đầu tư và nhà thầu.
Xem thêm bài viết: Khởi kiện chủ đầu tư chậm bàn giao nhà chung cư
4. Giải đáp thắc mắc của bạn đọc
Câu hỏi: Chủ đầu tư vi phạm các điều khoản về thanh toán trong hợp đồng giữa nhà thầu và chủ đầu tư, chúng tôi cần phải làm gì?
Trả lời:
Theo quy định tại Điều 146 Luật Xây dựng 2014 (được thay thế bởi điểm c Khoản 64 Điều 1 Luật Xây dựng sửa đổi 2020) và Điều 43 Nghị định 37/2015/NĐ-CP, khi chủ đầu tư vi phạm điều khoản thanh toán, có các biện pháp xử lý như sau:
- Thưởng, phạt hợp đồng: Các bên thỏa thuận và ghi trong hợp đồng về mức thưởng hoặc phạt hợp đồng;
- Mức phạt hợp đồng: Đối với công trình sử dụng vốn đầu tư công, vốn ODA, mức phạt không vượt quá 12% giá trị phần hợp đồng bị vi phạm. Bên vi phạm còn phải bồi thường thiệt hại cho bên kia và bên thứ ba (nếu có) theo quy định của pháp luật;
- Bồi thường cho bên nhận thầu: Bên giao thầu phải bồi thường khi:
- Công việc bị gián đoạn, chậm tiến độ, gặp rủi ro do nguyên nhân của bên giao thầu;
- Cung cấp tài liệu, điều kiện không đúng thỏa thuận, làm bên nhận thầu phải thi công lại, tạm dừng hoặc sửa đổi công việc;
- Chậm thanh toán theo thỏa thuận trong hợp đồng.
- Tạm dừng và chấm dứt hợp đồng: Bên nhận thầu có quyền tạm dừng thực hiện hợp đồng khi bên giao thầu vi phạm các thỏa thuận về thanh toán. Bên nhận thầu cũng có quyền chấm dứt hợp đồng trong các trường hợp như bên giao thầu không thanh toán sau một khoảng thời gian nhất định;
- Lãi suất quá hạn: Nếu thanh toán không đúng thời hạn, chủ đầu tư phải bồi thường lãi suất quá hạn theo quy định từ ngày chậm thanh toán đến khi thanh toán đầy đủ;
- Chấm dứt hợp đồng và tạm dừng công việc: Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể chấm dứt hợp đồng xây dựng hoặc tạm dừng công việc và đòi bồi thường thiệt hại từ bên giao thầu.
Quy trình này giúp bảo vệ quyền lợi của bên nhận thầu và đảm bảo tính công bằng trong quá trình thực hiện hợp đồng xây dựng.