1. Mục đích sử dụng đất là gì?
Mục đích sử dụng đất là cơ chế mà Nhà nước xác định các loại đất và yêu cầu các bên liên quan phải thực hiện theo quy định khi chuyển giao, cho thuê đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất... Bên sử dụng đất phải tuân thủ mục đích đã được chỉ định trong quyết định chuyển giao hoặc cho thuê, đặc biệt khi xây dựng chung cư mini theo quy định.
2. Bảy mục đích sử dụng đất chính theo pháp luật hiện hành
Pháp luật hiện hành chia đất theo mục đích sử dụng đất như sau:
2.1. Đất sản xuất vật liệu xây dựng và làm gốm
Theo quy định của Điều 154 Luật đất đai 2013, đất dùng cho sản xuất vật liệu xây dựng và làm gốm gồm đất khai thác và chế biến nguyên liệu.
Người sử dụng đất cho mục đích sản xuất gạch, gốm nên sử dụng đất không phù hợp với canh tác nông nghiệp hoặc đất đã được cải tạo. Nhà nước cho phép cá nhân và tổ chức có thể thuê đất để khai thác và sản xuất vật liệu xây dựng, làm gốm. Đất cho mục đích này tuân theo quy định sử dụng đất như đất thương mại và đất cơ sở sản xuất phi nông nghiệp theo Điều 153 của Luật.
2.2. Đất xây dựng công trình ngầm
Theo quy định của Điều 161:
- Sử dụng đất cho việc xây dựng công trình ngầm cần tuân thủ quy hoạch xây dựng và sử dụng đất, cũng như các quy hoạch liên quan mà đã được cơ quan nhà nước ủy quyền phê duyệt;
- Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền quyết định về việc chuyển nhượng hoặc thuê đất cho mục đích xây dựng công trình ngầm, theo hướng dẫn của Chính phủ.
2.3. Đất thương mại dịch vụ
Theo quy định của Điều 153 Luật đất đai 2013, đất thương mại, dịch vụ bao gồm phục vụ cho kinh doanh thương mại, dịch vụ. Đất cơ sở sản xuất phi nông nghiệp là đất không thuộc khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu chế xuất.
Việc sử dụng đất phải tuân thủ quy hoạch sử dụng đất và xây dựng của nhà nước, và các quy định về môi trường.
Các tổ chức và cá nhân có quyền sử dụng đất thương mại, dịch vụ và cơ sở sản xuất phi nông nghiệp thông qua hợp đồng thuê, chuyển quyền sử dụng đất, hoặc hợp tác đầu tư.
2.4. Đất cơ sở tôn giáo
Đất cơ sở tôn giáo bao gồm các khu đất liên quan đến các nơi thờ cúng, giáo đường, niềm phật, tu viện, trường học tôn giáo và các trụ sở hoạt động của các tổ chức tôn giáo được Nhà nước công nhận.
Ủy ban nhân dân cấp tỉnh sẽ dựa trên chính sách tôn giáo của Nhà nước, cũng như các quy hoạch sử dụng đất đã được cơ quan nhà nước ủy quyền để xác định diện tích đất cần phân bổ cho cơ sở tôn giáo.
2.5. Đất thuộc di sản lịch sử, văn hóa, và danh lam thắng cảnh
Đất này, nếu đã được xếp hạng hoặc được quyết định bảo tồn bởi UBND cấp tỉnh, sẽ được quản lý một cách nghiêm túc theo hướng dẫn sau:
- Nếu đất di sản này do tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, hoặc cộng đồng dân cư đặc trách quản lý theo luật di sản văn hóa, thì họ chịu trách nhiệm chính trong việc sử dụng và bảo tồn đất này;
- Trong trường hợp đất di sản không được tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, hoặc cộng đồng dân cư trực tiếp quản lý, UBND cấp xã tại địa phương di sản sẽ có trách nhiệm chính trong việc quản lý và bảo tồn di tích.
2.6. Đất được phân bổ cho mục đích quốc phòng và an ninh
Trong nguyên tắc, khi nhận đất từ cơ quan quản lý, người sử dụng đất phải tuân thủ mục đích sử dụng đã được quy định. Nếu đất không được sử dụng hoặc sử dụng không đúng mục đích, UBND cấp tỉnh sẽ thông báo cho người sử dụng đất để sửa chữa và điều chỉnh mục đích sử dụng. Nếu sau 12 tháng mà vẫn không khắc phục, đất sẽ được thu hồi và chuyển giao cho người khác sử dụng.
Cũng cần lưu ý rằng có nhiều loại đất khác như đất nông nghiệp, đất ở đô thị... có các quy định và hướng dẫn sử dụng riêng biệt.
2.7. Đất sông, ngòi, kênh, rạch, suối và mặt nước chuyên dùng
Đất này được dùng cho mục đích đặc biệt và bao gồm:
- Hồ chứa nước liên quan đến thuỷ lợi, bao gồm cả hồ nước tự nhiên trong hệ thống thuỷ lợi vùng, địa phương;
- Hồ chứa nước để sản xuất điện;
- Mặt nước nằm trong khu di sản, văn hoá, hay danh lam thắng cảnh;
- Mặt nước trong hệ thống xử lý nước thải của thành phố, khu công nghiệp;
- Đất mặt nước theo quy hoạch cho các mục đích đặc biệt khác.
3. Giải đáp một số thắc mắc
3.1. Mục đích sử dụng đất được ghi như thế nào trong sổ đỏ?
Căn cứ khoản 6 Điều 6 Thông tư 23/2014/TT-BTNMT, mục đích sử dụng đất được ghi bằng tên gọi cụ thể, ví dụ như:
Nhóm đất nông nghiệp gồm: "Đất chuyên trồng lúa nước", "Đất trồng lúa nước còn lại", "Đất trồng lúa nương", "Đất trồng cây hàng năm khác", "Đất trồng cây lâu năm", "Đất rừng sản xuất", "Đất rừng phòng hộ", "Đất rừng đặc dụng", "Đất nuôi trồng thủy sản", "Đất làm muối", "Đất nông nghiệp khác";
3.2. Một mảnh đất có được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau?
Căn cứ khoản 1 Điều 218 Luật Đất đai 2024, các loại đất sau đây được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau:
- Đất nông nghiệp được sử dụng kết hợp với mục đích thương mại, dịch vụ, chăn nuôi, trồng cây dược liệu;
- Đất sử dụng vào mục đích công cộng được kết hợp với mục đích thương mại, dịch vụ;
- Đất xây dựng công trình sự nghiệp được sử dụng kết hợp với mục đích thương mại, dịch vụ;
- Đất ở được sử dụng kết hợp với mục đích nông nghiệp, thương mại, dịch vụ, công trình sự nghiệp có mục đích kinh doanh;
- Đất có mặt nước được sử dụng kết hợp đa mục đích theo quy định tại các điều 188, 189 và 215 Luật Đất đai 2024;
- Đất tôn giáo, đất tín ngưỡng được sử dụng kết hợp với mục đích thương mại, dịch vụ;
3.3. Có được sử dụng đất khác với mục đích sử dụng đất ban đầu không?
Căn cứ Điều 121, Luật Đất đai 2024, người sử dụng đất có thể sử dụng đất khác với mục đích sử dụng đất ban đầu với điều kiện phải thực hiện thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất tại cơ quan có thẩm quyền. Nếu tự ý sử dụng đất trái mục đích có thể bị phạt lên tới 300.000.000 đồng
Trên đây, Luật Ánh Ngọc đã cung cấp quy định mới nhất về mục đích sử dụng đất. Nếu độc giả còn bất kỳ điều gì thắc mắc về mục đích sử dụng đất, xin vui lòng liên hệ để được giải đáp.