1. Khái niệm đất hành lang giao thông
Từ khi thành lập, Đảng của chúng ta đã liên tục quan tâm tới chính sách và vấn đề liên quan đến đất đai. Trong Luận cương chính trị 1930, Đảng Cộng sản Đông Dương đã xác định cách mạng ruộng đất và cách mạng dân quyền là hai biến cách mạng của Việt Nam, với mục tiêu đánh đổ chế độ đế quốc chủ nghĩa và tạo điều kiện cho người dân có ruộng. Để phù hợp với sự phát triển của cách mạng Việt Nam qua các giai đoạn lịch sử, Đảng đã đề ra những chủ trương và quan điểm linh hoạt.
Về pháp luật đất đai, có nhiều loại đất được phân chia dựa trên mục đích sử dụng, nhưng không có định nghĩa cụ thể cho đất hành lang an toàn giao thông. Tuy nhiên, từ ngữ văn pháp luật cho thấy, "đất hành lang giao thông" là khu vực bên cạnh đường bộ, đảm bảo an toàn cho việc di chuyển và phục vụ lợi ích chung của cộng đồng. Được coi là một phần của hạ tầng giao thông, đất này ngăn cách đường xe chạy với các tuyến khác và bất kỳ vi phạm nào liên quan đến nó đều bị xử lý theo pháp luật.
Ở Việt Nam, đất đai thuộc sở hữu của toàn bộ dân cư do Nhà nước quản lý. Tuy nhiên, thực tế Nhà nước không sử dụng trực tiếp mà ủy quyền cho các tổ chức, cá nhân khác. Dưới sự điều chỉnh của pháp luật, quyền sử dụng đất có thể được chuyển nhượng. Mặc dù có những quyền đó, Nhà nước vẫn tiến hành thu hồi đất trong một số trường hợp, như để đảm bảo an ninh, phát triển kinh tế hay lợi ích quốc gia. Việc thu hồi đất hành lang giao thông cũng theo quy trình pháp luật, đảm bảo không làm tổn thương quyền lợi của người sử dụng đất.
Xem thêm bài viết: Bồi thường đất không thỏa đáng người đân cần làm gì?
2. Người có đất hành lang giao thông bị thu hồi có được bồi thường không?
Việc thu hồi đất hành lang giao thông tuân theo quy định tại Điều 62 của Luật Đất đai 2013, đặc biệt là với mục đích phát triển kinh tế và lợi ích quốc gia dân tộc, công cộng. Các trường hợp thu hồi bao gồm:
- Dự án quốc gia được Quốc hội quyết định;
- Dự án chính phủ được Thủ tướng chấp thuận, như khu công nghiệp, chế xuất, và hạ tầng;
- Các dự án địa phương được cấp tỉnh phê duyệt
Về vấn đề bồi thường đất thu hồi, câu trả lời là có, nhưng phải tuân theo tiêu chí tại Điều 75 của Luật Đất đai 2013. Đất hành lang giao thông chỉ được bồi thường nếu không thuộc trường hợp thuê trả tiền hàng năm hoặc có giấy chứng nhận đất hợp pháp, hoặc đủ tiêu chí để cấp giấy chứng nhận. Đối với đất nông nghiệp sử dụng trước 1/7/2014 bởi hộ gia đình, sẽ không được bồi thường.
Quy định này là rất hợp lý và phù hợp với thực tế pháp lý và quản lý đất đai tại Việt Nam. Người sử dụng đất có các quyền và trách nhiệm khác nhau, do đó không phải ai cũng được bồi thường khi có thu hồi đất. Quy định giúp đảm bảo quyền lợi của người sử dụng đất và định rõ trách nhiệm của nhà nước trong việc bồi thường.
3. Giải đáp thắc mắc
Câu hỏi:
Gia đình tôi sở hữu một thửa đất ven đường Quốc lộ 17 (trước đây là Tỉnh lộ 284), mà từ trước năm 1945 đến nay đã sử dụng ổn định. Trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, diện tích hành lang đường được ghi là 10,5m, nhưng không tính vào diện tích sử dụng chính thức. Nay, khi Nhà nước mở rộng Quốc lộ 17, phần diện tích 10,5m này bị thu hồi mà không được đền bù. Xin hỏi, gia đình tôi có được đền bù phần diện tích đất và các tài sản, công trình xây dựng trên đất bị thu hồi không?
Trả lời:
Bộ Tài nguyên và Môi trường giải đáp như sau:
Về vấn đề của ông Công, do không có hồ sơ đi kèm, Bộ Tài nguyên và Môi trường không thể cung cấp câu trả lời chi tiết. Tuy nhiên, theo quy định của Luật Đất đai năm 2013:
- Nguyên tắc bồi thường đất khi Nhà nước thu hồi đất được quy định tại Điều 74 Luật Đất đai năm 2013. Người sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất, nếu đủ điều kiện theo Điều 75 của Luật, sẽ được bồi thường;
- Điều 75 Luật Đất đai năm 2013 quy định về điều kiện được bồi thường đất khi Nhà nước thu hồi vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng;
- Điều 94 Luật Đất đai năm 2013 quy định về bồi thường thiệt hại đối với đất thuộc hành lang an toàn khi xây dựng công trình có hành lang bảo vệ an toàn;
- Điều 10 Nghị định số 47/2014/NĐ-CP hướng dẫn chi tiết việc bồi thường thiệt hại do hạn chế khả năng sử dụng đất, thiệt hại tài sản gắn liền với đất thuộc hành lang an toàn khi xây dựng công trình có hành lang bảo vệ.
Do đó, ông nên nghiên cứu quy định của pháp luật, liên hệ với cơ quan tài nguyên và môi trường tỉnh Bắc Giang để được hỗ trợ và giải quyết theo quy định của pháp luật hiện hành.
4. Căn cứ pháp lý
- Luật Đất đai 2013:
- Điều 74 quy định về việc Nhà nước thu hồi đất và nguyên tắc bồi thường khi thu hồi đất;
- Điều 75 quy định về điều kiện cụ thể khi được bồi thường đất khi Nhà nước thu hồi.
- Luật Giao thông đường bộ 2008:
- Đây là văn bản cơ bản quy định về quản lý, xây dựng và sử dụng đường bộ tại Việt Nam. Trong nội dung của nó có thể chứa các quy định về việc mở rộng đường, đặc biệt là các đường quốc lộ.
- Nghị định số 43/2014/NĐ-CP:
- Đây là một Nghị định điều chỉnh, hướng dẫn thực hiện một số điều của các Luật Đất đai 2013.