1. Đối với tình tiết định khung, định tội?
Chưa được xóa án tích là trường hợp người phạm tội chưa chấp hành xong bản án, quyết định của tòa án hoặc trường hợp người phạm tội đã chấp hành xong bản án, quyết định của tòa án nhưng chưa hết thời hạn xóa án tích. Nếu người bị kết án đã chấp hành xong bản án nhưng chưa hết thời hạn để được coi là được xóa án tích mà phạm tội mới thể hiện ý thức cải tạo, chấp hành pháp luật chưa tốt nên phải gánh chịu hậu quả pháp lý bất lợi.
Căn cứ theo Điều 53 Bộ luật Hình sự, tái phạm, tái phạm nguy hiểm là trường hợp người phạm tội bị kết án, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội mới. Tái phạm, tái phạm nguy hiểm là hai tình tiết định khung tăng nặng được quy định ở hầu hết các nhóm tội phạm quy định tại Bộ luật Hình sự. Do vậy, người bị kết án chưa được xóa án tích lại phạm tội mới được xem là một tình tiết định khung.
Ngoài ra, tình tiết phạm tội khi không xóa án tích còn là tình tiết định tội.
Ví dụ: A và B đều thực hiện hành vi trộm cắp tài sản dưới 2.000.000 đồng. A trộm cắp một vòng tay bạc trị giá 1.340.000 đồng, B trộm số tiền trị giá 1.500.000 đồng.
Xét nhân thân, A là người chưa có tiền án, tiền sự. B đã bị TAND tỉnh H xử phạt 07 năm tù về tội Cướp giật tài sản theo Điều 171 Bộ luật Hình sự và chưa được xóa án tích.
Xét thấy, giá trị tài sản dưới 2.000.000 đồng nên để đủ cấu thành hành vi phạm tội trộm cắp tài sản, người phạm tội phải đồng thời thuộc một trong các trường hợp:
- Đã bị xử phạt hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản mà còn vi phạm;
- Đã bị kết án về tội trộm cắp tài sản hoặc một trong các tội từ Điều 168 đến Điều 172, Điều 174, 175, 290 Bộ luật hình sự chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;
- Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội;
- Tài sản là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại và gia đình;
- Tài sản là di vật, cổ vật.
Xét trong ví dụ trên, hành vi của A chưa đủ cấu thành hành vi phạm tội (trị giá tài sản < 2.000.000 đồng và không thuộc tình tiết định tội) nên A không bị truy cứu trách nhiệm hình sự mà chỉ bị xử phạt hành chính.
Mặt khác, do B chưa được xóa án tích đã phạm tội mới nên hành vi trộm cắp của B đủ dấu hiệu cấu thành tội phạm.
2. Đối với tình tiết tăng nặng?
Tùy vào từng trường hợp cụ thể, người bị kết án chưa được xóa án tích lại phạm tội có thể là tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm. Đây là một tình tiết tăng nặng quy định tại điểm h Điều 52 Bộ luật Hình sự.
Như vậy, người phạm tội chưa được xóa án tích lại phạm tội mới có thể bị áp dụng tình tiết tăng nặng nếu tình tiết chưa được xóa án tích không phải là dấu hiệu định khung, định tội. Điều này khiến cho người phạm tội phải chịu một hình phạt mang tính răn đe và nghiêm khắc hơn.
3. Phạm tội mới khi chưa xóa án tích thì có được xóa án tích nữa không?
Theo quy định tại Khoản 3 Điều 73 Bộ luật Hình sự, trường hợp người bị kết án chưa được xóa án tích lại phạm tội mới thì vẫn có thể được xóa án tích cũ.
Tuy nhiên, thời hạn để xóa án tích được tính lại kể từ ngày chấp hành xong hình phạt chính hoặc thời gian thử thách án treo của bản án mới hoặc từ ngày bản án mới hết thời hiệu thi hành.
Cần lưu ý rằng việc người bị kết án phạm tội mới phải được xác định bằng một bản án hình sự có hiệu lực pháp luật. Nếu người đó đang bị truy tố về tội mới thì phải đợi vụ án mới được xử lý xong mà không bị kết tội thì mới được xem xét xóa án tích và thời hạn xác định để tính là thời điểm người đó thực hiện hành vi phạm tội mới.
Như vậy, người phạm tội mới khi chưa xóa án tích phải chấp hành xong hình phạt mới rồi mới được xóa án tích cũ.