1. Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự được tính từ thời điểm nào?
- Trong trường hợp trong khoảng thời gian đã nêu, người phạm tội thực hiện một tội mới với mức hình phạt tối đa của tội mới cao hơn 1 năm tù, thì thời hiệu đối với tội cũ sẽ được tính lại kể từ ngày việc phạm tội mới xảy ra. Điều này được quy định tại khoản 3 Điều 27 của Bộ luật Hình sự. Đây là một quy định khách quan và tiến bộ, nhằm đảm bảo tính răn đe và giáo dục đối với người phạm tội.
- Trường hợp người phạm tội cố tình trốn tránh và có quyết định truy nã, thì thời hiệu sẽ được tính lại kể từ ngày người đó đầu thú hoặc bị bắt giữ.
Ví dụ: Vào ngày 12/8/2021, Nguyễn Văn A đã thực hiện hành vi lừa đảo và chiếm đoạt tài sản trị giá 500 triệu đồng. Hành vi của A đã bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, vào ngày 30/12/2021, A lại thực hiện một vụ cướp tài sản. Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự cho tội cũ sẽ bắt đầu tính lại từ ngày việc phạm tội mới xảy ra và bị phát hiện. Điều này do tội cướp tài sản có khung hình phạt lớn hơn 1 năm tù cho tội mới đó.
- Các quy định riêng cho thời hiệu: Trong một số trường hợp đặc biệt, cách tính thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự có sự khác biệt. Cụ thể:
- Đối với tội phạm kéo dài, thời điểm để tính thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là thời điểm kết thúc hành vi. Bởi tội phạm này có nhiều hành vi khác nhau, nên cần xác định thời điểm kết thúc chuỗi hành vi đó;
- Đối với tội phạm liên tục, thời điểm để tính thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là thời điểm hành vi cuối cùng của người phạm tội. Các quy định này giúp xác định thời điểm bắt đầu và có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.
Như vậy, từ những căn cứ ở trên, tuỳ vào tính chất vụ việc thì sẽ xác định truy cứu trách nhiệm hình sự khác nhau theo pháp luật đã quy định.
2. Việc quy định thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự để làm gì?
Cơ quan điều tra, truy tố, và xét xử phải hành động nhanh chóng và tích cực trong việc phát hiện và xử lý các hành vi phạm tội. Điều này được quy định tại điểm a khoản 1 Điều 3 của Bộ luật Hình sự năm 2015, với sửa đổi và bổ sung năm 2017, có nguyên tắc rõ ràng: "Mọi hành vi phạm tội do người thực hiện phải được phát hiện kịp thời, xử lý nhanh chóng, công bằng theo đúng quy định của pháp luật."
- Thời hiệu là khoảng thời gian pháp luật cho phép tiến hành các giai đoạn điều tra, truy tố, và xét xử. Cần đảm bảo sự hiệu quả và chính xác, đồng thời phải nhanh chóng.
- Để thực hiện nguyên tắc này, các cơ quan điều tra, truy tố, và xét xử cần hợp tác để nắm bắt kịp thời mọi hành vi phạm tội và đảm bảo sự chuyên nghiệp và hiệu quả trong công việc của họ. Điều này đồng thời đảm bảo rằng việc xử lý hành vi phạm tội diễn ra một cách nhanh chóng, công bằng và tuân thủ đúng quy định pháp luật, nhằm mục tiêu tôn trọng và giáo dục người phạm tội, tạo ra sự thay đổi trong nhận thức pháp luật của cộng đồng.
- Quy định này mang tính nhân văn và giáo dục của pháp luật. Đó là bởi vì trong trường hợp này, hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội và việc truy cứu trách nhiệm hình sự lúc này không thể đạt được mục đích của hình phạt.
Tuy nhiên, đây vẫn là một quy định gây tranh cãi. Bởi thực tế, nếu các hành vi phạm tội là quá tàn bạo, quá vô nhân đạo, người dân có thể cảm thấy bất công đối với người bị hại và lo ngại về an toàn và trật tự xã hội.
3. Những câu hỏi thắc mắc về thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự
3.1. Thời hạn và thời hiệu khác nhau như thế nào?
Thời hạn và thời hiệu khác như bởi điểm sau:
- Thời hạn được hiểu là một khoảng thời gian được tính từ một thời điểm cụ thể đến một thời điểm khác.
- Thời hiệu được hiểu là đề cập đến khoảng thời gian dùng để xác định hoặc kết thúc một quyền hoặc thời gian dành cho việc thực hiện một quyền hoặc miễn trừ nghĩa vụ.
3.2. Ví dụ về thời gian truy cứu trách nhiệm hình sự?
Ví dụ cụ thể về thời gian truy cứu trách nhiệm hình sự như sau:
- Năm năm đối với các tội phạm ít nghiêm trọng:
Ví dụ điển hình: A dụ dỗ B thực hiện hành vi mua bán dâm theo khoản 1 Điều 328 của Bộ luật Hình sự. Đây là loại tội phạm ít nghiêm trọng. Do đó, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là 5 năm.
- Mười năm đối với các tội phạm nghiêm trọng:
Ví dụ điển hình: A và B đi đòi nợ thuê và đe dọa giết C (14 tuổi). Hành vi này vi phạm tội đe dọa giết người theo Khoản 2 Điều 133. Đây là tội phạm nghiêm trọng. Do đó, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là 10 năm.
- Mười lăm năm đối với các tội phạm rất nghiêm trọng:
Ví dụ điển hình: A và B xảy ra xô xát do bất đồng quan điểm. Trong lúc nóng giận, A đã đánh B với mong muốn dạy cho B một bài học, nhưng B sau đó tử vong. Hành vi này cấu thành tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại đến sức khỏe người khác theo Khoản 4 Điều 134, và được xem là tội phạm rất nghiêm trọng. Do đó, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là 15 năm.
- Hai mươi năm đối với các tội phạm đặc biệt nghiêm trọng:
Ví dụ điển hình: A là anh cả trong gia đình đang có mâu thuẫn về tài sản và tức giận vì không được tôn trọng. A đã mang dao tới nhà B (em trai) và sau đó sử dụng dao chém làm 3 người tử vong tại chỗ. Hành vi này vi phạm tội giết người theo khoản 1 Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015 và được coi là tội đặc biệt nghiêm trọng. Do đó, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là 20 năm theo pháp luật đã quy định.
Bài viết trên đây nói về một số những vướng mắc về thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự được tính từ thời điểm nào. Để biết thêm các thông tin và được tư vấn chuyên sâu, hãy liên hệ tới Luật Ánh Ngọc để được hỗ trợ và giải quyết kịp thời về vấn đề này, hoặc những vấn đề khách mà Quý khách cần được tư vấn. Với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm sẽ hỗ trợ Quý khách về thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, giúp tiết kiệm chi phí, và hiệu quả hơn bao giờ hết.