Hiện nay, trong Luật Doanh nghiệp 2020 quy định về 04 "loại hình doanh nghiệp" như sau:
1. Loại hình doanh nghiệp 1: Công ty cổ phần
Công ty cổ phần là một dạng tổ chức kinh tế phổ biến. Dưới đây là một tóm tắt chi tiết về ưu và nhược điểm của công ty cổ phần:
Ưu điểm của công ty cổ phần:
- Chế độ trách nhiệm hữu hạn: Cổ đông chỉ chịu trách nhiệm về nợ trong phạm vi vốn góp, giúp giảm rủi ro cho các cổ đông. Các cổ đông không phải chịu trách nhiệm cá nhân đối với các nghĩa vụ tài chính của công ty;
- Khả năng hoạt động rộng lớn: Công ty cổ phần có thể hoạt động trong nhiều lĩnh vực và ngành nghề khác nhau, mang lại sự đa dạng và linh hoạt cho doanh nghiệp;
- Cơ cấu vốn linh hoạt: Các cổ đông có thể dễ dàng góp vốn vào công ty thông qua mua cổ phần, tạo ra một cơ cấu vốn đa dạng và linh hoạt;
- Quyền phát hành cổ phiếu: Công ty cổ phần có quyền phát hành cổ phiếu để huy động vốn từ công chúng hoặc các nhà đầu tư khác, cung cấp khả năng huy động vốn lớn;
- Chuyển nhượng cổ phần dễ dàng: Việc chuyển nhượng cổ phần giữa các cổ đông là tương đối dễ dàng, tạo điều kiện cho sự linh hoạt trong quản lý cổ đông và vốn.
Nhược điểm của công ty cổ phần:
- Quản lý phức tạp: Số lượng lớn cổ đông có thể làm cho quản lý và điều hành công ty trở nên phức tạp. Sự đa dạng và phân hóa của cổ đông có thể tạo ra khó khăn trong việc đưa ra quyết định và thực hiện chiến lược kinh doanh;
- Thủ tục pháp lý và tài chính phức tạp: Quá trình thành lập và quản lý công ty cổ phần yêu cầu tuân thủ nhiều quy định pháp lý và tài chính, làm tăng bớt tính phức tạp của quá trình này;
- Sự phân hóa lợi ích: Có thể xuất hiện sự phân hóa lợi ích giữa các nhóm cổ đông, làm tăng nguy cơ xung đột lợi ích và khó khăn trong quyết định chiến lược kinh doanh;
- Yêu cầu về báo cáo và minh bạch: Công ty cổ phần phải tuân thủ các quy định về báo cáo tài chính và minh bạch, điều này đồng nghĩa với việc công bố thông tin chi tiết về hoạt động và tài chính của công ty;
- Khả năng phân chia chú ý: Sự chú ý của các cổ đông có thể phân chia giữa nhiều người, đặc biệt là khi có nhiều sự chia rẽ về chiến lược và quyết định kinh doanh.
Xem thêm bài viết: Dịch vụ thành lập Hộ kinh doanh trọn gói phù hợp nhất
2. Loại hình doanh nghiệp 2: Công ty trách nhiệm hữu hạn
Công ty trách nhiệm hữu hạn là một dạng tổ chức kinh tế được pháp luật công nhận với tư cách là một thực thể pháp nhân theo quy định của Luật Doanh nghiệp. Công ty được coi là một pháp nhân từ ngày nhận giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, và chủ sở hữu công ty được xem là một thực thể pháp lý riêng biệt, sở hữu các quyền và nghĩa vụ phù hợp với quyền sở hữu của mình trong công ty.
Công ty trách nhiệm hữu hạn có số lượng thành viên không vượt quá 50 người, mọi thành viên đều đóng góp vốn vào quá trình thành lập công ty. Công ty chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ và các nghĩa vụ tài chính trong phạm vi nghĩa vụ tài sản của công ty. Ngoài ra, công ty trách nhiệm hữu hạn không có quyền phát hành cổ phiếu để huy động vốn từ công chúng hoặc các nhà đầu tư khác.
Ưu điểm của công ty trách nhiệm hữu hạn:
- Chế độ trách nhiệm hữu hạn: Công ty chỉ chịu trách nhiệm về nợ trong phạm vi số vốn đã được các thành viên góp vào, giảm thiểu rủi ro cho người góp vốn;
- Chế độ chuyển nhượng vốn được điều chỉnh: Quy tắc chuyển nhượng vốn được thiết lập chặt chẽ, giúp người đầu tư dễ dàng kiểm soát quá trình thay đổi thành viên và hạn chế sự can thiệp từ người không liên quan vào công ty.
Nhược điểm của công ty trách nhiệm hữu hạn:
- Ảnh hưởng đến uy tín trước đối tác: Chế độ trách nhiệm hữu hạn có thể tác động đến uy tín của công ty trước đối tác do sự giới hạn trong trách nhiệm về tài chính và nghĩa vụ của công ty;
- Điều chỉnh chặt chẽ từ pháp luật: Công ty trách nhiệm hữu hạn phải tuân thủ các quy định và ràng buộc pháp luật một cách nghiêm ngặt, điều này có thể làm tăng độ phức tạp trong quản lý và vận hành của công ty;
- Không có quyền phát hành cổ phiếu: Việc không có quyền phát hành cổ phiếu hạn chế khả năng của công ty trong việc huy động vốn từ công chúng, điều này có thể làm giảm khả năng mở rộng và đầu tư của công ty so với các hình thức doanh nghiệp khác.
3. Loại hình doanh nghiệp 3: Doanh nghiệp tư nhân
Doanh nghiệp tư nhân là một hình thức tổ chức kinh tế trong đó một cá nhân làm chủ sở hữu, quản lý và điều hành mọi khía cạnh của doanh nghiệp. Cá nhân chủ sở hữu có trách nhiệm vô hạn đối với các nghĩa vụ tài chính của công ty, tức là tài sản cá nhân của người chủ có thể chịu ảnh hưởng nếu công ty gặp khó khăn.
Ưu điểm của doanh nghiệp tư nhân:
- Quyết định độc lập: Doanh nghiệp tư nhân mang lại sự độc lập và quyền tự quyết cao cho chủ sở hữu. Chủ sở hữu có toàn quyền đưa ra quyết định liên quan đến hoạt động kinh doanh từ chiến lược đến quyết định hàng ngày mà không cần phải tham gia vào quá trình ra quyết định cộng đồng;
- Ít ràng buộc pháp luật: So với các loại hình công ty có quy mô lớn hơn, doanh nghiệp tư nhân ít bị chịu sự ràng buộc chặt chẽ từ pháp luật, tạo điều kiện linh hoạt trong quản lý và thực hiện chiến lược kinh doanh;
- Trách nhiệm vô hạn: Mặc dù trách nhiệm vô hạn có thể được xem là một nhược điểm, nhưng nó cũng là một ưu điểm khi tạo sự tin tưởng cao hơn từ phía đối tác và khách hàng, vì tất cả các nghĩa vụ của công ty đều được chủ sở hữu chịu trách nhiệm.
Nhược điểm của doanh nghiệp tư nhân:
- Mức độ rủi ro cao: Do không có tư cách pháp nhân, người chủ sở hữu chịu trách nhiệm vô hạn đối với các nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp. Điều này tăng nguy cơ mất mát cá nhân nếu doanh nghiệp gặp khó khăn;
- Trách nhiệm vô hạn: Trách nhiệm vô hạn đồng nghĩa với việc tài sản cá nhân của chủ sở hữu có thể bị ảnh hưởng nếu công ty gặp khó khăn hoặc không thể thanh toán nghĩa vụ tài chính.
4. Loại hình doanh nghiệp 4: Công ty hợp danh
Công ty hợp danh là một dạng công ty mà yếu tố chính là sự hợp tác giữa ít nhất hai thành viên, được gọi là các thành viên hợp danh, làm chủ sở hữu chung. Ngoài ra, có thể có các thành viên khác góp vốn mà chỉ chịu trách nhiệm về nợ công ty trong phạm vi số vốn họ đã đầu tư. Công ty hợp danh được công nhận là tư cách pháp nhân, và các thành viên hợp danh chia sẻ trách nhiệm và nghĩa vụ của công ty.
Ưu điểm của công ty hợp danh:
- Uy tín cá nhân kết hợp: Công ty hợp danh kết hợp uy tín cá nhân của nhiều người thành một đơn vị kinh doanh, tạo ra sự tin cậy mạnh mẽ trong mắt khách hàng và đối tác doanh nghiệp;
- Quản lý đơn giản: Số lượng thành viên ít giúp quản lý và điều hành công ty trở nên đơn giản hơn, vì các quyết định có thể được đưa ra một cách nhanh chóng và hiệu quả.
Nhược điểm của công ty hợp danh:
- Rủi ro cao do trách nhiệm vô hạn: Một trong nhược điểm lớn của công ty hợp danh là chế độ liên đới chịu trách nhiệm vô hạn. Điều này đồng nghĩa với việc mỗi thành viên hợp danh chịu rủi ro không giới hạn đối với nghĩa vụ tài chính của công ty;
- Phổ biến chưa cao: Mặc dù được quy định trong Luật Doanh nghiệp 2020, nhưng trên thực tế, công ty hợp danh vẫn chưa phổ biến và ít được ưa chuộng so với các loại hình công ty khác.
Như vậy, có thể thấy việc thành lập doanh nghiệp loại hình nào phụ thuộc vào từng nhu cầu và lĩnh vực kinh doanh của mỗi chủ doanh nghiệp.