Thế nào là trường hợp có nhiều bản án
Từ quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 56, ta có thể hiểu trường hợp có nhiều bản án là một người phạm tội đang chấp hành một bản án có hiệu lực pháp luật mà tiếp tục bị xét xử về tội khác và bị kết án bằng một bản án mới.
Có hai trường hợp có nhiều bản án gồm:
- Đang chấp hành một bản án mà lại bị xét xử về tội đã phạm trước khi có bản án này;
- Đang chấp hành một bản án mà phạm tội mới và bị xét xử về tội mới.
Tóm lại, hậu quả của trường hợp này là một người phải chấp hành hình phạt của nhiều bản án cùng một lúc.
Xem thêm: Án tích là gì? Quy định về án tích & xóa án tích mới nhất
Ví dụ 1: Ngày 16/7/2024, A bị Tòa án nhân dân huyện X xử phạt 02 năm tù về tội trộm cắp tài sản. Sau đó, A bị điều tra về hành vi giết người đã thực hiện vào tháng 9/2023. Ngày 25/12/2024, A bị Tòa án nhân huyện X tuyên phạt 08 năm tù về tội giết người. Như vậy, tính từ ngày 25/12/2024, A có 02 bản án phải thi hành. Trường hợp của A là trường hợp có nhiều bản án.
Ví dụ 2: Ngày 16/7/2024, A bị Tòa án nhân dân huyện X xử phạt 02 năm tù về tội trộm cắp tài sản. Một tháng sau đó, A thực hiện hành vi giết bạn tù và bị kết án 08 năm tù về tội giết người vào ngày 25/12/2024. Như vậy A đang có 02 bản án cần phải thi hành và thuộc trường hợp có nhiều bản án.
Xóa án tích trong trường hợp có nhiều bản án
Xóa án tích trong trường hợp có nhiều bản án cũng tương tự như xóa án tích trong trường hợp thông thường.
Một người sau khi được xác định là đang phải chấp hành nhiều bản án sẽ được tổng hợp hình phạt theo Điều 55 và Điều 56 của Bộ luật hình sự 2015. Theo đó:
- Nếu các hình phạt đã tuyên cùng là cải tạo không giam giữ hoặc cùng là tù có thời hạn, thì các hình phạt đó được cộng lại thành hình phạt chung. Hình phạt chung không được vượt quá 03 năm đối với hình phạt cải tạo không giam giữ, 30 năm đối với hình phạt tù có thời hạn;
- Nếu các hình phạt đã tuyên có đồng thời cả cải tạo không giam giữ và tù có thời hạn, thì hình phạt cải tạo không giam giữ được chuyển đổi thành hình phạt tù theo tỷ lệ cứ 03 ngày cải tạo không giam giữ được chuyển đổi thành 01 ngày tù. Sau đó, các hình phạt được cộng lại thành hình phạt chung như trên.
- Nếu hình phạt nặng nhất trong số các hình phạt đã tuyên là tù chung thân thì hình phạt chung là tù chung thân;
- Nếu hình phạt nặng nhất trong số các hình phạt đã tuyên là tử hình thì hình phạt chung là tử hình;
Sau khi đã chấp hành xong hình phạt chính (theo hình phạt đã được tổng hợp), hình phạt bổ sung và các quyết định khác của bản án, người bị kết án có thể được xóa án tích theo một trong các trường hợp: đương nhiên được xóa án tích, xóa án tích theo quyết định của Tòa án hoặc xóa án tích trong trường hợp đặc biệt.
Đương nhiên xóa án tích
Theo quy định tại Điều 70 Bộ luật Hình sự 2015, sau khi đã chấp hành xong hình phạt chính, hình phạt bổ sung và các quyết định khác của bản án, người bị kết án sẽ đương nhiên được xóa án tích nếu không phạm các tội phạm xâm phạm an ninh quốc gia và các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh.
Về thời hạn để đương nhiên được xóa án tích, người có nhu cầu xóa án tích phải đảm bảo không thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời gian dưới đây:
- Nếu người bị kết án nhận hình phạt cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, phạt tù nhưng được hưởng án treo thì thời hạn là 1 năm;
- Trường hợp bị phạt tù đến 05 năm thì thời hạn là 02 năm;
- Trường hợp bị phạt tù từ trên 05 năm đến 15 năm thì thời hạn là 03 năm;
- Trường hợp bị phạt tù từ trên 15 năm, tù chung thân hoặc tử hình nhưng đã được giảm án thì thời hạn là 05 năm.
Xóa án tích theo quyết định của Tòa án
Theo quy định tại Điều 71 Bộ luật Hình sư 2015, nếu một người phạm các tội xâm phạm an ninh quốc gia và các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh, thì sau khi đã chấp hành xong hình phạt chính, chấp hành xong hình phạt bổ sung và các quyết định khác của bản án, họ sẽ được xóa án tích tùy vào quyết định của Tòa án.
Cùng với đó, người bị kết án không thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời hạn sau đây:
- Trường hợp bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ, phạt tù nhưng được hưởng án treo thì thời hạn là 01 năm;
- Trường hợp bị phạt tù đến 05 năm thời hạn là 03 năm;
- Trường hợp bị phạt tù từ trên 05 năm đến 15 năm thời hạn là 05 năm;
- Trường hợp bị phạt tù trên 15 năm, tù chung thân hoặc tử hình nhưng đã được giảm án thời hạn là 07 năm.
Xóa án tích trong trường hợp đặc biệt
Trong trường hợp đặc biệt, nếu người bị kết án có những biểu hiện tiến bộ rõ rệt và đã lập công, được cơ quan, tổ chức nơi người đó công tác hoặc chính quyền địa phương nơi người đó cư trú đề nghị Tòa án xóa án tích thì họ có thể được Tòa án ra quyết định xóa án tích.
Khi đó, người bị kết án chỉ cần đảm bảo ít nhất ⅓ thời hạn của hai trường hợp trên.
Xem thêm: [2025] Quy định thời hạn xóa án tích chi tiết từng trường hợp
Giải đáp thắc mắc thường gặp về xóa án tích trong trường hợp có nhiều bản án
Trường hợp đã được xóa án tích nhưng phạm tội mới có phải là trường hợp có nhiều bản án hay không?
Nhiều người thường nhầm lẫn trường hợp đã được xóa án tích nhưng phạm tội mới với trường hợp phạm nhiều tội. Bởi họ nghĩ rằng trong trường hợp này, người bị kết án cũng đang mang nhiều bản án (bản án đã được xóa án tích và bản án mới do phạm tội mới). Tuy nhiên, đây không phải là trường hợp có nhiều bản án.
Bởi nếu đã được xóa án tích nhưng phạm tội mới thì người phạm tội chỉ phải chịu duy nhất một bản án. Theo Điều 69 Bộ luật hình sự 2015, nếu một người được xóa án tích họ sẽ được xem như là chưa từng bị kết án. Nói cách khác, ta xem như họ chưa từng phải nhận một bản án cũng như chưa từng phải chịu hình phạt. Do đó, nếu họ phạm tội mới, họ sẽ được xem như là mới phạm tội lần đầu và bản án mới là bản án duy nhất họ phải chịu. Việc xóa án tích đối với bản án mới được thực hiện sau khi họ đã chấp hành xong hình phạt của bản án này và đáp ứng điều kiện về thời hạn nêu trên.
Còn đối với trường hợp có nhiều bản án thì người phạm tội đang có nhiều hơn một bản án phải chấp hành (có thể là hai hay ba bản án). Những bản án này có liên kết với nhau thông qua việc tổng hợp hình phạt. Và sau khi đã chấp hành xong các hình phạt đã được tổng hợp, đáp ứng yêu cầu về thời hạn đã nêu trong phần trên, thì họ sẽ được xóa án tích.
Ví dụ: Vào ngày 16/7/2024, A bị kết án 02 năm tù về tội trộm cắp tài sản, hình phạt bổ sung là phạt 5 triệu đồng. Sau khi đã chấp hành xong 02 năm tù, nộp đủ 5 triệu đồng, thực hiện các quyết định khác trong bản án và không phạm tội mới trong 02 năm, A được đương nhiên xóa án tích theo quy định tại Điều 70 Bộ luật hình sự 2015. Lúc này, ta xem như A chưa từng phải nhận bất kỳ bản án nào.
Ngày 25/12/2028, A thực hiện hành vi giết người và bị khởi tố. Nếu A bị kết án về tội giết người, A sẽ được xem như phạm tội lần đầu và đây là bản án duy nhất A phải chịu trong thời điểm hiện tại, không liên quan đến bản án cũ.
Trường hợp chưa được xóa án tích mà phạm tội mới có phải là trường hợp có nhiều bản án hay không?
Để biết được chưa xóa án tích mà phạm tội mới có phải là trường hợp phạm nhiều tội không thì ta phải xem xét người phạm tội có đang phải chấp hành bản án nào không.
Nếu họ đang chấp hành một bản án mà tiếp tục phạm tội thì đây là trường hợp có nhiều bản án. Bởi nếu chưa được xóa án tích thì người phạm tội vẫn được xem là đã bị kết án. Nếu họ phạm tội mới trong thời gian này và nhận thêm một bản án nữa thì họ sẽ rơi vào trường hợp có nhiều bản án.
Ví dụ: A bị kết án 02 năm tù về tội trộm cắp tài sản. Nhưng chưa chấp hành xong hình phạt, A thực hiện hành vi giết bạn tù và bị kết án 08 năm tù về tội giết người. Ở đây ta chắc chắn rằng A chưa đủ điều kiện để được xóa án tích (vì chưa chấp hành xong hình phạt tù). Do đó, A đang có 02 bản án phải chấp hành cùng lúc. Trường hợp của A là trường hợp có nhiều bản án.
Nếu họ không đang chấp hành bản án nào, chưa được xóa án tích mà phạm tội mới thì đây không phải là trường hợp có nhiều bản án.
Ví dụ: A bị kết án 02 năm tù về tội trộm cắp tài sản. Sau khi chấp hành xong bản án được 06 tháng (A chưa đủ điều kiện được xóa án tích theo quy định pháp luật), A thực hiện hành vi giết người và bị kết án 08 năm tù. A đã chấp hành xong bản án về tội trộm cắp tài sản và chỉ đang chấp hành duy nhất 01 bản án về tội giết người. Do đó A không thuộc trường hợp có nhiều bản án.
Hậu quả của việc chưa được xóa án tích mà phạm tội mới là việc phạm tội mới được coi như là tái phạm. Theo quy định tại Điều 53 Bộ luật hình sự 2015, tái phạm là trường hợp đã bị kết án, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội do cố ý hoặc thực hiện hành vi phạm tội về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do vô ý. Theo Điều 52 của bộ luật này, đây là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự, khiến người phạm tội có thể phải nhận mức hình phạt nặng hơn.
Quay trở lại với ví dụ trên, có thể với mức độ hành vi phạm tội của A, A chỉ phải nhận 07 năm tù. Nhưng do chưa được xóa án tích mà phạm tội mới, A có tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự là tái phạm. Vì vậy, A bị nâng mức phạt tù lên thành 08 năm tù giam.
Có phải nếu thuộc trường hợp đương nhiên xóa án tích thì, khi đủ điều kiện, tự nhiên án tích sẽ bị xóa không?
Nhiều người lầm tưởng rằng nếu thuộc trường hợp đương nhiên xóa án tích thì họ không cần phải làm gì hết, tất cả mọi người trong xã hội sẽ tự hiểu rằng họ không còn án tích nữa. Tuy nhiên sự thật không phải như vậy. Mặc dù án tích được xóa tự động, nhưng nếu người đã được xóa án tích để xin việc làm cho bản thân hoặc gia đình, hoặc cưới hỏi những người làm công việc đặc thù như công an,.. họ cần phải có có giấy xác nhận đã được xóa án tích hay Phiếu lý lịch tư pháp.
Cách để xin Giấy xác nhận là người bị kết án chuẩn bị một bộ hồ sơ, làm thủ tục xin cấp phiếu lý lịch tư pháp số 1 tại Sở Tư pháp, nơi họ thường trú hoặc tạm trú.
Trong quá trình xin cấp Phiếu lý lịch tư pháp người bị kết án có thể gặp nhiều khó khăn như thất lạc bản án, thiếu hồ sơ giấy tờ, gặp khó khăn về thủ tục, chưa thi hành án đầy đủ,... Do đó, họ nên gặp văn phòng luật sư uy tín để nhờ tư vấn về thủ tục xóa án tích.
Xem ngay: Án tích có tự xóa không?
Tóm lại, xóa án tích trong trường hợp có nhiều bản án là vấn đề pháp lý phức tạp, thường gặp ở người phạm tội khi đang chấp hành án mà tiếp tục bị kết án mới. Việc xóa án tích trong trường hợp này phải căn cứ vào tổng hợp hình phạt và loại án tuyên. Người bị kết án cần đáp ứng đủ điều kiện về thời hạn, hình phạt và các quy định tại Bộ luật Hình sự. Luật sư Ánh Ngọc sẽ tư vấn cụ thể để đảm bảo quyền lợi trong từng trường hợp.