Người bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của bị hại trong tố tụng hình sự

1. Căn cứ pháp lý

• Bộ luật tố tụng 2015
• Luật luật sư 2015
• Luật Trợ giúp pháp lý 2017

2. Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại

Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự là người được bị hại, đương sự nhờ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp.

Theo khoản 2 Điều 84 BLTTHS 2015 quy định thì người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại có thể là:

• Luật sư;
• Người đại diện;
• Bào chữa viên nhân dân;
• Trợ giúp viên pháp lý.

2.1. Luật sư

Luật sư là người có đủ tiêu chuẩn, điều kiện hành nghề theo quy định của pháp luật như: Công dân Việt Nam trung thành với Tổ quốc, tuân thủ Hiến pháp và pháp luật, có phẩm chất đạo đức tốt, có bằng cử nhân luật, đã được đào tạo nghề luật sư, đã qua thời gian tập sự hành nghề luật sư, có sức khỏe bảo đảm hành nghề luật sư thì có thể trở thành luật sư , thực hiện dịch vụ pháp lý theo yêu cầu của cá nhân, cơ quan, tổ chức.

Muốn được hành nghề luật sư phải có Chứng chỉ hành nghề luật sư và gia nhập một Đoàn luật sư.

Trong quá trình tham gia tố tụng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị hại luật sư thực hiện các công việc bao gồm nghiên cứu pháp lý, chuẩn bị tài liệu pháp lý, đưa ra ý kiến pháp lý và đại diện cho khách hàng trong giai đoạn điều tra, truy tố và xét xử. Luật sư bảo vệ cho người bị hại còn có nhiệm vụ giúp bị hại hiểu rõ về các quy định pháp lý liên quan đến vấn đề của họ, giúp họ đưa ra quyết định thông minh và hợp lý. Luật sư cũng có thể đưa ra các giải pháp để bị hại được bồi thường và khôi phục lại các quyền lợi của mình.

2.2. Người đại diện

Người đại diện theo pháp luật của người bị hại là cá nhân có thể bao gồm: cha, mẹ của con chưa thành niên, người giám hộ hợp pháp theo pháp luật.

Đối với pháp nhân thương mại, pháp nhân phải cử và bảo đảm cho người đại diện theo pháp luật của mình tham gia đầy đủ các hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án theo yêu cầu của cơ quan, người có thẩm quyền.

Người đại diện của bị hại là cá nhân tham gia tố tụng, có trách nhiệm thực hiện các quyền và nghĩa vụ liên quan đến việc tố tụng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại trước toà án.

2.3. Bào chữa viên nhân dân

Bào chữa viên nhân dân là công dân Việt Nam từ 18 tuổi trở lên, trung thành với Tổ quốc, có phẩm chất đạo đức tốt, có kiến thức pháp lý, đủ sức khỏe bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ được giao, được Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hoặc tổ chức thành viên của Mặt trận cử tham gia bào chữa cho người bị buộc tội là thành viên của tổ chức mình.

Người bị buộc tội, người đại diện hoặc người thân thích của họ đề nghị Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận từ huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương trở lên cử bào chữa viên nhân dân để bào chữa cho người bị buộc tội là thành viên của tổ chức mình.

Trong các trường hợp bị can, bị cáo về tội mà Bộ luật hình sự quy định mức cao nhất của khung hình phạt là 20 năm tù, tù chung thân, tử hình hoặc người bị buộc tội có nhược điểm về thể chất mà không thể tự bào chữa; người có nhược điểm về tâm thần hoặc là người dưới 18 tuổi nếu người bị buộc tội, người đại diện hoặc người thân thích của họ không mời người bào chữa thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải chỉ định người bào chữa cho họ, có thể yêu cầu hoặc đề nghị Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận cử bào chữa viên nhân dân bào chữa cho người bị buộc tội là thành viên của tổ chức mình

2.4. Trợ giúp viên pháp lý

Trợ giúp pháp lý là việc cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho người được trợ giúp pháp lý trong vụ việc trợ giúp pháp lý theo quy định của Luật này, góp phần bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật.

Các hình thức trợ giúp pháp lý bao gồm:

• Tham gia tố tụng;
• Tư vấn pháp luật;
• Đại diện ngoài tố tụng.

3. Quyền của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại

- Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại có những quyền như sau:

• Đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, yêu cầu;
• Kiểm tra, đánh giá và trình bày ý kiến về chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan và yêu cầu người có thẩm quyền tiến hành tố tụng kiểm tra, đánh giá;
• Yêu cầu giám định, định giá tài sản;
• Có mặt khi cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng lấy lời khai, đối chất, nhận dạng, nhận biết giọng nói của người mà mình bảo vệ; đọc, ghi chép, sao chụp những tài liệu trong hồ sơ vụ án liên quan đến việc bảo vệ quyền lợi của bị hại và đương sự sau khi kết thúc điều tra;
• Tham gia hỏi, tranh luận tại phiên tòa; xem biên bản phiên tòa;
• Khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng;
• Đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật;
• Kháng cáo phần bản án, quyết định của Tòa án có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của người mà mình bảo vệ là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất.

4. Nghĩa vụ của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại

Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại có 02 nghĩa vụ sau:

• Sử dụng các biện pháp do pháp luật quy định để góp phần làm rõ sự thật khách quan của vụ án;
• Giúp bị hại, đương sự về pháp lý nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ.

5. Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại

Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại có vai trò rất quan trọng trong việc đảm bảo sự công bằng và cân bằng trong các vụ việc liên quan đến vụ án hình sự.

Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại là đại diện cho bị hại và bảo vệ quyền lợi của họ trong hệ thống pháp luật. Họ giúp bị hại hiểu rõ quyền của mình và đưa ra các quyết định thông minh về việc đòi lại quyền và lợi ích của mình. Đồng thời, người bảo vệ cũng đảm bảo rằng quyền và lợi ích của bị cáo được bảo vệ theo đúng quy định của pháp luật. Ngoài ra, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại còn giúp đỡ các cơ quan chức năng trong việc thu thập chứng cứ và xây dựng bằng chứng, đảm bảo quá trình tố tụng diễn ra công bằng và minh bạch nhất có thể.

Tóm lại, vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại là rất quan trọng trong các vụ việc liên quan đến pháp luật. Họ giúp đảm bảo sự công bằng và cân bằng trong quá trình tố tụng và đảm bảo rằng quyền và lợi ích của bị hại được bảo vệ theo đúng quy định của pháp luật.

Mọi vướng mắc chưa rõ hoặc có nhu cầu hỗ trợ vấn đề pháp lý khác, quý khách vui lòng liên hệ với bộ phận luật sư tư vấn pháp luật của Luật Ánh Ngọc để được hỗ trợ và giải đáp thắc mắc nhanh chóng. Cảm ơn quý khách hàng đã quan tâm theo dõi bài viết của Luật Ánh Ngọc.