1. Camera hành trình là gì?
Nhiều người thường nhầm lẫn giữa thiết bị giám sát hành trình và thiết bị thu thập dữ liệu, hình ảnh người lái xe với camera hành trình. Thực tế, hai loại thiết bị này có chức năng riêng biệt và không phải là một. Thiết bị giám sát hành trình, thường được gọi là hộp đen, thường có hình dạng chữ nhật, kết nối 4G và được lắp đặt bên trong xe ô tô. Chức năng chính của nó là ghi lại hình ảnh và âm thanh trong suốt quá trình xe chạy hoặc đỗ lại. Khi có sự cố hoặc tai nạn, thiết bị này sẽ cung cấp thông tin quan trọng như lộ trình, tốc độ, vị trí xảy ra sự cố, và các thông tin liên quan khác tùy thuộc vào công nghệ tích hợp.
Trong khi đó, thiết bị thu thập dữ liệu và hình ảnh của người lái xe thường là một camera được lắp đặt bên trong cabin của xe. Nó giúp ghi lại toàn bộ hình ảnh của người lái và hành khách trong xe, nhưng chức năng của nó không liên quan đến việc giám sát toàn bộ hành trình của xe.
Trên thực tế, mặc dù chưa có quy định cụ thể yêu cầu, nhưng nhiều chủ xe cá nhân, người điều khiển xe mô tô phân khối lớn và người sử dụng xe gắn máy đã tự nguyện trang bị "camera hành trình", đặc biệt là camera gắn phía trước. Một số còn lắp đặt camera cả trước và sau, thậm chí còn có camera 360 độ để giám sát toàn bộ xung quanh xe.
Lý do cho việc trang bị camera hành trình rất đa dạng, từ việc hỗ trợ quan sát khi đỗ xe, di chuyển trong các khu vực chật hẹp, ghi lại hành trình trên các đoạn đường cụ thể đến việc lưu trữ hình ảnh khi cần. Đặc biệt, camera cũng giúp làm rõ các tình huống giao thông có tranh cãi. Có những vụ việc xung quanh việc lưu thông giao thông đã được giải quyết trên chỗ dựa trên dữ liệu hình ảnh từ camera hành trình. Thậm chí, một số trường hợp vi phạm luật giao thông đã được xử lý nghiêm khắc khi người lái xe cung cấp dữ liệu hình ảnh ghi nhận từ camera và gửi đến cơ quan chức năng để xem xét.
Xem thêm bài viết: Tìm hiểu về hành vi giả danh cán bộ giao thông yêu cầu nộp phạt
2. Dự thảo quy định về lắp camera hành trình đối với xe máy
Tại điểm c, Khoản 1 của Điều 33 trong Dự thảo lần thứ 4 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ, có quy định rõ ràng về việc cần trang bị thiết bị giám sát hành trình cho xe cơ giới và xe máy chuyên dùng, kèm theo việc thu thập dữ liệu và hình ảnh của người lái xe. Hiện nay, quy định này chỉ áp dụng cho xe chở người từ 9 chỗ trở lên, xe container và xe tải theo Nghị định 47/2022/NĐ-CP. Thời gian lưu trữ dữ liệu trên thiết bị là tối thiểu 24 giờ đối với xe có quãng đường dưới 500 km và tối thiểu 72 giờ cho quãng đường trên 500 km.
Tuy nhiên, nếu quy định mới được thông qua, phạm vi áp dụng sẽ mở rộng. Cụ thể, ngoài những loại xe đã nêu trên, quy định sẽ còn bao gồm tất cả các xe cá nhân chở người (dưới 9 chỗ), máy kéo, rơ moóc, sơ mi rơ moóc, xe mô tô hai bánh, mô tô ba bánh, xe gắn máy (bao gồm cả xe máy điện) và các phương tiện tương đương.
Xem thêm bài viết: Xử phạt xe ô tô và xe kinh doanh vận tải không lắp camera hành trình
3. Xe máy có phải cắp camera hành trình không?
Vào chiều 29-11, Thiếu tướng Nguyễn Văn Minh, phó cục trưởng Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an), đã nói về điều khoản lắp thiết bị giám sát hành trình cho xe trong dự thảo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ.
Ông Minh giải thích rõ ràng điều 33 của dự thảo luật chỉ định rằng xe cơ giới và xe máy chuyên dùng cần có thiết bị giám sát hành trình, bao gồm lưu trữ hình ảnh và dữ liệu của lái xe.
Ông lưu ý rằng cụm từ "xe máy chuyên dùng" không áp dụng cho xe mô tô hay xe gắn máy cá nhân mà chỉ dành cho các phương tiện như xe máy thi công hoặc xe có chức năng đặc biệt.
Ông Minh cũng phản ánh về việc cơ quan soạn thảo dự thảo sẽ xem xét và điều chỉnh nội dung theo phản ánh của người dân và đối tác liên quan.
Theo một phần của điều 33, Chính phủ sẽ ra nghị định chi tiết về việc áp dụng thiết bị giám sát hành trình cho những loại xe như xe kinh doanh, xe hợp đồng, xe đưa rước học sinh và những xe có kích thước hoặc tải trọng vượt quá quy định.
Đối với xe mô tô và xe gắn máy cá nhân, không có yêu cầu lắp thiết bị này, nhưng ô tô cá nhân nên xem xét việc trang bị cho sự an toàn.
Xem thêm bài viết: Sử dụng biển số xe giả khi tham gia giao thông bị xử phạt thế nào?
4. Một số quy định của các quốc gia khác về việc lắp camera hành trình
Tại Châu Âu, nhiều quốc gia không yêu cầu người dân lắp đặt camera hành trình để chứng minh việc họ tuân thủ luật giao thông. Trong các quốc gia như Pháp và Hà Lan, dù có thể lắp đặt camera hành trình, người dân không được phép chia sẻ hình ảnh hoặc video có thể xác định được người khác vì vi phạm quyền riêng tư và bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Tuy nhiên, ở Đức và Áo, việc sử dụng camera hành trình là không hợp pháp và có thể bị phạt. Sự khác biệt trong quy định giữa các quốc gia trong khối EU có thể dẫn đến tình trạng mâu thuẫn, khi người dân vô tình vi phạm luật khi di chuyển qua biên giới. Đặc biệt, việc lắp đặt camera trong cabin ô tô được coi là vi phạm quyền riêng tư trừ khi có sự đồng thuận của chủ xe.
Mặc dù vậy, người dân ở Châu Âu vẫn có sự lựa chọn khác là sử dụng thiết bị giám sát hành trình, có tác dụng như hộp đen, để sử dụng như bằng chứng trong trường hợp xảy ra tai nạn hoặc vi phạm giao thông mà không có bằng chứng hình ảnh.
Trái ngược với Châu Âu, tại Mỹ, việc lắp đặt camera giám sát phía sau trên xe cá nhân đã trở thành quy định bắt buộc. Quy định này ra đời sau vụ tai nạn nghiêm trọng xảy ra vào năm 2002 khi ông Greg Gulbransen lùi xe và gây ra cái chết cho con trai 2 tuổi của mình. Đáp ứng nhu cầu an toàn, Quốc hội Mỹ đã thông qua Đạo luật An toàn giao thông trẻ em vào năm 2008, đòi hỏi tất cả các ô tô mới phải trang bị camera phía sau để giúp ngăn chặn các tai nạn tương tự.
Xem thêm bài viết: Khi tham gia giao thông trường hợp nào được chở 3 người?
