1. Người dân có được từ chối giao lại đất khi bồi thường đất không thỏa đáng không?
Dựa theo Điều 16 của Luật Đất đai 2013, khi Nhà nước quyết định thu hồi đất, có các lý do như mục đích quốc phòng, an ninh, và phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Quy định này cũng đề cập đến việc giá bồi thường đất sẽ được xác định chi tiết theo giá đất thị trường và thông tin từ cơ sở dữ liệu đất đai.
Theo quy định của pháp luật, đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước thống nhất quản lý. Như vậy, người dân chỉ được giao quyền sử dụng đất, không có quyền thỏa thuận giá bồi thường hay "từ chối giao lại đất". Trong trường hợp giá bồi thường không thỏa đáng, họ vẫn phải trả lại đất cho Nhà nước quản lý. Tuy nhiên, người dân vẫn giữ quyền khiếu nại hoặc khởi kiện để bảo vệ quyền lợi của mình trong quá trình thu hồi đất.
Xem thêm bài viết: Quy định về việc thu hồi đất nông nghiệp bỏ hoang
2. Quy định về cưỡng chế khi người dân từ chối giao lại đất
Theo khoản 1 Điều 71 Luật Đất đai 2013, cơ quan nhà nước cưỡng chế thu hồi đất cần tuân thủ các nguyên tắc như công khai, dân chủ, khách quan, và thực hiện vào giờ hành chính. Điều kiện cưỡng chế bao gồm người có đất thu hồi không chấp hành quyết định, quyết định cưỡng chế niêm yết công khai và có hiệu lực thi hành, cùng với việc người bị cưỡng chế đã nhận quyết định.
Quy định khoản 2 của Điều 71 Luật Đất đai 2013 mô tả rõ các bước trong trình tự, thủ tục cưỡng chế thu hồi đất và tái định cư. Các bước này bao gồm thành lập Ban thực hiện cưỡng chế, vận động, thuyết phục người bị cưỡng chế, và bàn giao đất sau khi người bị cưỡng chế chấp hành. Trong trường hợp từ chối nhận quyết định, Ban thực hiện cưỡng chế có trách nhiệm bảo quản tài sản và lập biên bản.
Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp huyện, Ban thực hiện cưỡng chế, lực lượng Công an, và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác cũng được xác định rõ trong quá trình cưỡng chế. Tất cả các bên liên quan đều phải thực hiện theo quy định pháp luật để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong quá trình thu hồi đất và tái định cư.
Xem thêm bài viết: Quy định về bồi thường, giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu hồi đất
3. Sưu tầm: Cưỡng chế 21 hộ dân vì không chịu bàn giao đất
Ngày 7/8, ông Nguyễn Văn Bình, Phó Chủ tịch UBND huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa, thông báo về quá trình cưỡng chế bàn giao đất của 21 hộ dân tại thị trấn Quán Lào. Việc này được thực hiện để đảm bảo an toàn cho những người và phương tiện tham gia, cũng như giữ an ninh trật tự và an toàn giao thông khu vực. Mặt bằng sau khi được cưỡng chế đã được chuyển giao cho đơn vị thi công thực hiện dự án theo quy định.
Dự án hạ tầng kỹ thuật khu dân cư Khu 3, thị trấn Quán Lào, huyện Yên Định, có quy mô 94.142,6 m2, thuộc sở hữu của Ban quản lý dự án đầu tư huyện Yên Định, với tổng mức đầu tư dưới 95 tỷ đồng và thời gian triển khai từ 2021-2023. Đây là một dự án Nhà nước thu hồi đất, nhằm tạo quỹ đất tái định cư cho những hộ gia đình và cá nhân bị thu hồi đất để thực hiện tuyến đường tránh QL45 và Cụm công nghiệp Tây Bắc thị trấn Quán Lào.
Trong số 104 hộ dân ảnh hưởng, đến ngày 4/8, chỉ có 79 hộ dân đã nhận tiền đền bù và bàn giao mặt bằng, còn lại 25 hộ gia đình (27 thửa đất, diện tích hơn 22.000m2) chưa nhận tiền đền bù (hơn 2,4 tỷ đồng) và không chủ động bàn giao mặt bằng.
Sau nhiều lần tuyên truyền và vận động không thành công, vào ngày 26/5/2023, UBND huyện Yên Định đã ban hành Quyết định cưỡng chế thu hồi đất đối với 25 hộ gia đình. Ông Hoàng Văn Tiến, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Yên Định, cho biết theo quy định pháp luật, mỗi mét vuông đất nông nghiệp thuộc dự án bị thu hồi sẽ được Nhà nước bồi thường 40.000 đồng. Ngoài ra, các hộ dân sẽ được hỗ trợ 60.000 đồng/m2 tiền đào tạo nghề, chuyển đổi việc làm và hỗ trợ gạo ăn.
Các cố gắng tuyên truyền cuối cùng trước khi thi hành cưỡng chế cũng không giúp thuyết phục thêm hộ dân. Chiều ngày 6/8, thêm 4 hộ dân đã nhận tiền đền bù và bàn giao đất, tuy nhiên, 21 hộ dân còn lại vẫn không chủ động bàn giao đất. UBND huyện Yên Định đã tiến hành cưỡng chế theo kế hoạch để đảm bảo tiến độ thực hiện dự án.
Từ bài học về việc cưỡng chế bàn giao đất đối với 21 hộ dân tại thị trấn Quán Lào, chúng ta rút ra được một bài học quan trọng. Người dân nên hạn chế chống đối bàn giao đất, và thay vào đó, họ nên tích cực tham gia thương lượng và hợp tác với cơ quan chức năng. Trong trường hợp bất đồng quan điểm sâu sắc về vấn đề bồi thường đất, người dân có thể thực hiện thủ tục khởi kiện hoặc khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính theo đúng quy định pháp luật. Việc này không chỉ giúp đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình tái định cư và triển khai các dự án quốc gia. Bằng cách này, người dân có thể đạt được sự hỗ trợ và đền bù hợp lý, đồng thời tránh được tình trạng cưỡng chế, giúp duy trì ổn định và phát triển bền vững trong cộng đồng.
Xem thêm bài viết: Quy định pháp luật về phương án bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất
