1. Như thế nào được gọi là phạm tội đánh lô đề?
- Lô hình thức người phạm tội đánh lô đề chọn 02 số bất kì nếu hai số này trùng với 02 số cuối cùng của các giải kết quả xổ số trừ giải đặc biệt ngày hôm đó thì người đánh lô đề sẽ nhận được số tiền tương ứng 70 lần số tiền bỏ ra để ghi lô đề
- Tương tự như hành vi đánh lô, hành vi đánh đề là hình thức người đánh đề chọn 02 số bất kì nếu hai số đó trùng với 02 số cuối cùng của giải đặc biệt kết quả xổ số ngày hôm đó thì người đánh lô đề sẽ nhận được số tiền tương ứng 80 lần số tiền bỏ ra để đánh đề.
Đánh bạc trái phép là hành vi đánh bạc được thực hiện dưới bất kì hình thức nào với mục đích được đua thua bằng tiền hay hiện vật mà không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép hoặc được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép nhưng thực hiện không đúng với quy định trong giấy phép được cấp.
Như vậy, về bản chất, hành vi đánh lô đề là hoạt động đánh bạc trái phép, được thực hiện theo mô hình xổ số kiến thiết được Nhà nước cho phép hoạt động.
Hiện nay, pháp luật hình sự không quy định cụ thể về “tội đánh lô đề” mà tội đánh lô đề là cách gọi dễ hiểu của một trong những hành vi cấu thành nên tội Đánh bạc theo Điều 321 Bộ Luật Hình sự. Do đó, có thể hiểu tội đánh lô đề là hành vi tham giác các trò chơi dưới hình thức được thu bằng tiền hay hiện vật dựa theo mô hình xổ số kiến thiết một cách trái pháp luật nhằm mục đích vụ lợi cá nhân do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện với lỗi cố ý, xâm phạm trực tiếp đến trật tự công cộng.
Xem thêm bài viết: Cá độ bóng đá qua mạng có phải hành vi đánh bạc trái phép hay không?
2. Định tội danh đối với người phạm tội đánh lô đề theo cấu thành cơ bản
Cấu thành cơ bản của tội đánh lô đề là tổng hợp những dấu hiệu bắt buộc của tội đánh lô đề, các dấu hiệu đó phản ánh bản chất của loại tội phạm này và cho phép phân biệt với tội phạm khác có liên quan. Như vậy, một người đánh lô đề trái pháp luật trong điều kiện bình thường phải thỏa mãn các dấu hiệu sau:
2.1. Dấu hiệu về mặt khách quan
Đây là những dấu hiệu được thể hiện ra bên ngoài của tội phạm mà chúng ta có thể nhìn thấy được, bao gồm: hành vi nguy hiểm cho xã hội, hậu quả của hành vi, mối quan hệ nhân quả giữa hậu quả và hành vi, thời gian, địa điểm, phương tiện và công cụ phạm tội.
Trong tất cả các yếu tố của mặt khách quan, dấu hiệu hành vi khách quan là yếu tố bắt buộc phải có ở mọi tội phạm. Hành vi nguy hiểm cho xã hội là cách thức xử sự bị pháp luật hình sự nghiêm cấm thực hiện, có thể gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến các quan hệ pháp luật được luật hình sự bảo vệ.
Trong tội đánh lô đề, người phạm tội đã thực hiện hành vi đánh bạc trái phép – bỏ ra một khoản tiền hoặc hiện vật nhằm tìm kiếm vận may dựa trên kết quả xổ sổ kiến thiết nhưng không được Nhà nước cho phép sử dụng mà họ là người trực tiếp nhận được hậu quả của hành vi.
Người phạm tội thực hiện hành vi đánh lô đề với nhiều hình thức, thủ đoạn khác nhau. Ngoài cách đánh bạc bằng hình thức đánh lô đề thông thường như phân tích ở trên, người phạm tội đánh lô đề còn thực hiện hành vi bằng các hình thức sau:
- Đánh lô trượt là hình thức người phạm tội chọn 04 số hoặc 05 số bất kỳ nếu bốn số này không trùng với 02 số cuối cùng của các giải xổ số kiến thiết thì người đánh lô nhận được số tiền tương ứng 1,6 lần số tiền đã bỏ ra
- Hình thức đánh “lô live”, “lô đầu” là hình thức người đánh lô tính theo điểm (1 điểm tương ứng với số tiền người phạm tội bỏ ra). Nếu trúng thưởng, người đánh lô sẽ được số tiền theo quy ước 01 điểm tương ứng với số tiền 80.000 đồng
- Hình thức đánh “Đề giải 1” là hình thức người đánh đề chọn 02 con số nếu hai con số này trùng với 02 số cuối của giải nhất kết quả xổ số ngày hôm đó thì người đánh đề được số tiền tương ứng 80 lần số tiền đã bỏ ra để đánh lô đề.
Hiện nay, cùng với sự phát triển của công nghệ, người phạm tội đánh lô đề thường phạm tội một cách tinh vi, lén lút thông qua các trang web được đặt trụ sở ở nước ngoài, hoặc trong quá trình đánh lô đề, số tiền thực đánh và số tiền ghi lô đề có chênh lệch, dẫn đến việc định tội danh không khách quan.
Cần phân biệt hành vi đánh lô đề với hành vi mua vé xổ số kiến thiết. Mặc dù cả hai hình thức này đều là hình thức mang tính may rủi và đều dựa vào kết quả xổ số kiến thức để xác định có trúng thưởng hay không. Tuy nhiên:
- Hành vi mua vé số là hành vi được Nhà nước cho phép và do Nhà nước tổ chức phát hành. Vé xổ số chỉ được phân phối qua các Công ty xổ số kiến thiết, hệ thống đại lý xổ số,… hoạt động theo hình thức kinh doanh có điều kiện. Đây là một biện pháp tài chính của Nhà nước
- Trong khi đó, hành vi đánh lô đề là hành vi do một số cá nhân, nhóm cá nhân đứng ra ghi số lô, số đề nhằm mục đích thu lợi cho chính người ghi lô đề. Đây là hành vi pháp luật nghiêm cấm.
Đối với tội đánh số lô đề, hậu quả xảy ra không phải là dấu hiệu bắt buộc cấu thành tội đánh bạc và không phải là yếu tố định khung hình phạt, mặc dù hành vi đánh số lô, số đề mang lại những hậu quả nghiêm trọng cho xã hội như gây sụt giảm tài chính, tan cửa nát nhà, thậm chí người đánh lô đề còn có thể thực hiện các hành vi trộm cắp, cướp tài sản để có tiền đánh lô, đánh đề.
Đặc biệt, dấu hiệu định lượng tài sản là dấu hiệu quan trọng và cơ bản nhất để định tội danh đối với người phạm tội đánh lô đề. Căn cứ theo Điều 321 Bộ luật hình sự, số tiền đánh lô đề đủ để truy cứu trách nhiệm hình sự là từ 5.000.000 đồng trở lên. Trường hợp người phạm tội đánh lô đề dưới 5.000.000 đồng thì trước đó đã từng bị xử lý vi phạm hành chính hoặc kết án về tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
Trong đó, số tiền đánh lô đề được xác định như sau:
- Trường hợp người đánh lô đề có trúng số lô, số đề thì số tiền mà họ dùng để đánh bạc là tổng số tiền mà họ đã bỏ ra để mua số lô, số đề cộng với số tiền thực tế mà họ được nhận từ chủ lô, chủ đề
- Trường hợp người đánh lô đề không trúng số lô, số đề hoặc bị phát hiện, ngăn chặn trước khi có kết quả mở thưởng thì số tiền mà họ dùng đánh bạc là tổng số tiền mà họ đã bỏ ra để mua số lô, số đề.
Căn cứ theo Nghị quyết 01/2010/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định tại Điều 248 và Điều 249 Bộ luật hình sự năm 1999, tiền hoặc hiện vật dùng để đánh lô đề là:
- Tiền thu giữ trực tiếp địa điểm ghi lô đề
- Tiền hoặc hiện vật thu giữ được trong người đánh lô đề mà có căn cứ xác định đã hoặc sẽ được sử dụng để đánh lô đề
- Tiền hoặc hiện vật giữ ở những nơi khác mà có đủ căn cứ xác định đã được hoặc sẽ được dùng để đánh lô đề.
Tuy nhiên, việc xác định số tiền trong túi người đánh lô đề có phải tiền đánh bạc hay không tùy thuộc vào lời khai của người phạm tội, do đó, xác định số tiền này tương đối khó khăn. Nếu người đánh lô đề thừa nhận thì số tiến đó được dùng để tính là định lượng truy cứu trách nhiệm hình sự, nhưng nếu người đó không thừa nhận thì không thể lấy đó làm căn cứ. Điều này dẫn đến việc không thống nhất trong việc định tội danh đối với người phạm tội đánh lô đề và không phù hợp với quy định của pháp luật về việc không được dùng lời nhận tội của bị can, bị cáo làm chứng cứ duy nhất để buộc tội, kết tội theo Điều 98 Bộ luật Tố tụng hình sự.
2.2. Dấu hiệu về mặt chủ quan
Bao giờ hoạt động của con người cũng là sự thống nhất giữa hai mặt khách quan và chủ quan. Tội phạm là một dạng hoạt động có ý thức nên tội phạm gồm mặt khách quan và chủ quan. Nếu như mặt khách quan là những biểu hiện ra bên ngoài của tội phạm thì mặt chủ quan thể hiện tâm lý bên trong của tội phạm.
Đối với tội đánh lô đề, lỗi là thái độ tâm lý của người đánh lô đề đối với hành vi đánh lô đề của mình. Người phạm tội đánh lô đề đều nhận thức được và buộc nhận thức được hành vi đánh lô đề của mình bị pháp luật nghiêm cấm, ảnh hưởng tiêu cực đến trật tự công cộng, trật tự xã hội nhưng người phạm tội vẫn cố ý thực hiện vì mục đích vụ lợi cá nhân.
2.3. Dấu hiệu về khách thể
Khách thể là những quan hệ xã hội được pháp luật hình sự bảo vệ nhưng đã bị người phạm tội đánh lô đề xâm phạm đến và gây ra những thiệt hại đáng kể. Khách thể của tội phạm có ý nghĩa quan trong việc định tội danh, xác định tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của tội phạm và quyết định hình phạt.
Có thể thấy tội đánh lô đề xâm phạm trực tiếp đất trật tự công cộng, nếp sống văn minh của xã hội, ảnh hưởng tiêu cực đến đạo đức, thuần phong mỹ tục, đặc biệt ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người dân.
Ngoài ra, tội đánh lô đề làm nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp về an ninh xã hội, là nguồn gốc phát sinh các loại tội phạm khác như cướp tài sản, trộm cắp tài sản, giết người,…
2.4. Dấu hiệu về chủ thể
Căn cứ theo Điều 321 Bộ luật hình sự, khung hình phạt cao nhất của tội danh này là 03 năm đến 07 năm tù – tội phạm nghiêm trọng. Vì vậy, người phạm tội đánh lô đề bị truy cứu trách nhiệm hình sự là những người từ đủ 16 tuổi trở lên và có năng lực trách nhiệm hình sự:
- Người phạm tội nhận thức được hành vi đánh số lô đề bị pháp luật nghiêm cấm nhưng vẫn lựa chọn thực hiện hành vi mà mong muốn hậu quả xảy ra
- Tại thời điểm thực hiện hành vi, người phạm tội không mắc các bệnh tâm thần hoặc các bệnh làm mất khả năng nhận thức, điều khiển hành vi.
Như vậy, để xác định một người có phạm tội đánh lô đề hay không thì cần xem xét hành vi của người đó có thỏa mãn các dấu hiệu trên hay không. Trường hợp người đánh lô đề không thỏa mãn một trong những dấu hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự về tội đánh bạc thì có thể bị xử lý vi phạm hành chính về hành vi này.
3. Định tội danh tội đối với người phạm tội đánh lô đề theo cấu thành tăng nặng
Về cơ bản, định tội danh đối với người phạm tội đánh lô đề theo cấu thành tăng nặng vẫn phải đảm bảo người phạm tội có đầy đủ dấu hiệu cấu thành tội phạm như khi định tội danh theo cấu thành cơ bản. Tuy nhiên, trong trường hợp này, hành vi của người phạm tội có tính nguy hiểm đối với xã hội cao hơn và bị áp dụng hình phạt nặng hơn.
Cụ thể, khi người phạm tội đánh lô đề có đầy đủ dấu hiệu cấu thành cơ bản đồng thời hành vi của người đó thỏa mãn các dấu hiệu sau đây thì phạm tội đánh bạc theo cấu thành tăng nặng:
- Người phạm tội đánh lô đề có tính chất chuyên nghiệp
- Tiền hoặc hiện vật dùng để đánh lô đề trị giá 50.000.000 đồng trở lên
- Người phạm tội sử dụng mang internet, mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để phạm tội
- Người phạm tội tái phạm nguy hiểm.
4. Xử lý người phạm tội đánh lô đề như thế nào?
Tùy thuộc và tính chất và mức độ của hành vi đánh lô đề mà người phạm tội có thể bị xử phạt hành chính hoặc bị xử lý hình sự.
- Căn cứ theo Điều 28 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, người đánh lô đề có thể bị xử lý hành chính hành vi đánh lô đề với mức phạt tiền từ 200.000 đồng đến 500.000.000 đồng và bị tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm và buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp
- Trường hợp hành vi đánh lô đề đủ căn cứ xử lý hình sự, người phạm tội tùy thuộc vào định tội danh là cấu thành cơ bản hay cấu thành tăng nặng mà bị áp dụng khung hình phạt tội đánh lô đề khác nhau:
- Trường hợp định tội danh theo cấu thành cơ bản, người phạm tội có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm
- Trường hợp định tội danh theo cấu thành tăng nặng, người phạm tội có thể bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.
Xem thêm bài viết: Tội chứa chấp đánh bạc thì bị xử lý như thế nào?
5. Một số kinh nghiệm, lưu ý khi định tội danh đối với người phạm tội đánh lô đề
5.1. Trong trường hợp mua bán số đề dựa theo kết quả xổ số của nhiều công ty xổ số của tỉnh, thành phố trong cùng một ngày thì xác định số lần, số tiền đánh lô đề như thế nào?
Nếu như xổ số kiến thiết khu vực miền Bắc một ngày chỉ có một kết quả xổ số thuộc tỉnh, thành phía Bắc để so sánh thì xổ số kiến thiết khu vực miền Nam và miền Trung mỗi ngày có từ 02 đến 04 đài xổ số của tỉnh, thành phố công bố kết quả. Điều này dẫn đến việc khó khăn khi xác định số tiền đánh lô đề để định tội danh.
Vì vậy, theo Công văn số 3671/VKSTC-V7 ngày 07/9/2023 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao giải đáp, hướng dẫn khó khăn, vướng mắc gặp phải trong quá trình áp dụng pháp luật, số tiền đánh lô đề được xác định như sau:
Do trong cùng một ngày các đài xổ số ở các tỉnh, thành phố thuộc 01 đài xổ số miền Trung hoặc miền Nam đều mở thưởng cùng một thời điểm, nên trong cùng một ngày với 01 lần mở thưởng ở các đài, nếu người đánh lô đề mua lô đề của một chủ đề mà lấy kết quả ở các đài xổ số ở các tỉnh, thành phố khác nhau nhưng cùng thuộc một đài xổ số miền Trung hoặc miền Nam thì số tiền đánh lô đề được xác định để định tội danh là tổng số tiền của tất cả các đài xổ số ở các tỉnh, thành phố khác nhau của một đài cộng lại cho 01 đánh bạc.
5.2. Trường hợp một người đánh lô đề trong cùng một ngày với nhiều chủ lô đề khác nhau, số tiền đánh đề với từng chủ lô đề dưới 5.000.000 đồng nhưng khi cộng lại tổng của các chủ lô đề thì lại trên 05 triệu thì người đó có phạm tội đánh lô đề không?
Tham khảo khoản 2 Điều 1 Nghị quyết 01/2010/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định tại Điều 248 và Điều 249 Bộ luật hình sự năm 1999, trong một số trường hợp, người đánh lô đề nhiều lần mà mỗi lần chơi đều dưới 5.000.000 đồng và nếu chưa bị kết án hoặc xử phạt hành chính về tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc thì người đó không phạm tội đánh lô đề.
5.3. Trường hợp người đánh lô đề sử dụng điện thoại để gọi điện hoặc nhắn tin đánh đề với chủ lô đề, mỗi lần đánh lô đề đều trên 5.000.000 đồng nhưng chưa đưa tiền đánh lô đồ cho người ghi lô đề thì bị phát hiện thì người đó có phạm tội đánh lô đề không?
Căn cứ theo Điều 321 Bộ luật Hình sự, trong trường hợp này, người đánh lô đề và chủ lô đề đã giao giao dịch, thỏa thuận và thực hiện đầy đủ các hành vi khách quan của cấu thành cơ bản tội “Đánh bạc” dưới hình thức chơi số lô, số đề được thua bằng tiền trên 5.000.000 đồng.
Do đó, nếu có căn cứ, tài liệu chứng minh hành vi giao dịch, thỏa thuận chơi số lô đề thì người đánh lô đề phạm tội đánh lô đề và bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Đánh bạc. Việc người đánh lô đề và chủ lô đề chưa thanh toán tiền với nhau không ảnh hưởng đến thời điểm hoàn thành của tội phạm.
Xem thêm bài viết: Bào chữa thành công cho bị cáo Tổ chức đánh bạc được hưởng án treo
Như vậy, người phạm tội đánh lô đề có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Đánh bạc theo Điều 321 Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, do hành vi đánh lô đề ngày càng biến tướng và thủ đoạn tinh vi nên việc định danh đối với người phạm tội đánh lô đề còn gặp một số khó khăn, vướng mắc.
