1. Điều khoản mẫu trong hợp đồng bảo hiểm nhân thọ là gì?
Điều khoản theo mẫu trong hợp đồng bảo hiểm (tức hợp đồng sẵn) được hiểu là các điều khoản do doanh nghiệp bảo hiểm soạn sẵn, bên mua bảo hiểm có quyền chấp nhận hoặc từ chối những điều khoản đó như điều khoản về số tiền bảo hiểm, điều khoản riêng đi kèm,... Điều khoản theo mẫu hầu như loại trừ sự tham gia soạn thảo nội dung điều khoản của bên mua. Trường hợp bên mua quyết định mua bảo hiểm và giao kết hợp đồng thì phải chấp nhận điều khoản mẫu này, trường hợp không chấp nhận với điều khoản mẫu này thì từ chối hợp đồng mà không được thay đổi, sửa chữa điều khoản mẫu.
Tham khảo thêm bài viết: Thành lập công ty bảo hiểm nhân thọ - điều kiện và thủ tục thành lập
2. Vai trò của điều khoản mẫu trong hợp đồng bảo hiểm nhân thọ
2.1. Điều khoản mẫu trong hợp đồng bảo hiểm nhân thọ được ban hành là do sự phức tạp của quan hệ bảo hiểm
Quy định của pháp luật hiện nay đưa ra các điều kiện nghiêm ngặt về vốn, nhân sự, người quản lý... với các tiêu chí tương đối cao nên xét về tương quan thì số lượng doanh nghiệp bảo hiểm chiếm tỉ lệ thấp so với số lượng người có nhu cầu tiêu dùng sản phẩm bảo hiểm. Vì vậy, để phục vụ mục đích sử dụng bảo hiểm của người mua, doanh nghiệp không thể cùng một thời điểm thương lượng chi tiết các điều khoản đối với từng khách hàng, do đó điều khoản mẫu đã ra đời đáp ứng được nhu cầu số lượng khách hàng và với tính liệt kê sẵn sẽ đảm bảo cho chất lượng dịch vụ bảo hiểm được tốt hơn.
Điều khoản mẫu của bảo hiểm nhân thọ được soạn thảo dựa trên các kinh nghiệp, quá trình khảo sát, nghiên cứu để đưa ra, tổng hợp các tiêu chí phù hợp nhất, cần thiết và chính xác nhất nhằm đối tượng của bảo hiểm được thực hiện hiệu quả.
Ngoài ra, điều khoản mẫu tạo nên sự khác biệt giữa các sản phẩm bảo hiểm của các doanh nghiệp bảo hiểm với nhau khi có các sản phẩm bảo hiểm tương tự.
2.2. Điều khoản mẫu trong hợp đồng bảo hiểm nhân thọ giúp doanh nghiệp công khai sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường
Thông thường, trong hợp đồng bảo hiểm nhân thọ đã quy định các điều khoản mẫu như về thông tin đánh giá các tiêu chí sức khỏe, bệnh án, quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia,... Vì vậy, những thông tin được ghi sẵn sẽ giúp khách hàng mua bảo hiểm thuận lợi hơn trong việc đọc, đánh giá được những lợi ích và hạn chế để so sánh với sản phẩm bảo hiểm tương tự. Nếu sản phẩm bảo hiểm nhân thọ đáp ứng được quyền lợi cao hơn hoặc bằng với nhu cầu người mua, khách hàng sẽ dễ dàng quyết định tham gia, từ đó đảm bảo sự lựa chọn sản phẩm bảo hiểm phù hợp nhất.
Những sản phẩm bảo hiểm đem lại nhiều quyền lợi và giá trị cho người mua bảo hiểm hơn sẽ được nhiều người lựa chọn hơn, điều này sẽ giúp cho doanh nghiệp bảo hiểm cạnh tranh trên thị trường.
2.3. Điều khoản mẫu trong hợp đồng bảo hiểm nhân thọ giúp doanh nghiệp bảo hiểm hạn chế rủi ro trong quan hệ bảo hiểm
Thực tế trên thị trường kinh doanh bảo hiểm hiện nay, chủ thể liên hệ trực tiếp với khách hàng để tư vấn sản phẩm bảo hiểm là các nhân viên, các đại lý bảo hiểm. Quá trình trao đổi trực tiếp với khách hàng là quá trình cung cấp chi tiết các thông tin để khách hàng có cái nhìn cụ thể về đối tượng bảo hiểm, quyền và nghĩa vụ của bên mua,... quá trình này phụ thuộc vào năng lực của bên bán bảo hiểm, nếu trình độ năng lực của đại lý bảo hiểm còn thấp sẽ ảnh hưởng đến khả năng hiểu, nắm bắt thông tin và có thể dẫn tới khách hàng hiểu sai, dẫn tới mất khách hàng. Vì vậy, khi đã quy định điều khoản mẫu, khách hàng sẽ căn cứ vào nội dung trên để tìm hiểu và yêu cầu bên đại lý bảo hiểm cung cấp thêm các thông tin về những điều khoản chưa rõ ràng.
Theo như quy định pháp luật hiện hành, đại lý bảo hiểm sẽ thực hiện các nhiệm vụ tư vấn,.. dưới danh nghĩa của bên công ty bảo hiểm và hưởng hoa hồng. Hơn nữa, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ phải chịu trách nhiệm thực hiện các nghĩa vụ theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm do đại lý bảo hiểm, nhân viên trong tổ chức hoạt động đại lý bảo hiểm thu xếp giao kết. Vì vậy, rủi ro mang lại cho doanh nghiệp bảo hiểm rất cao. Thực tế đã có nhiều trường hợp đại lý bảo hiểm vì lợi ích của mình mà cam kết những điều khoản gây bất lợi cho công ty bảo hiểm, điều này đã gây ra những rủi ro đạo đức, ảnh hưởng đến uy tín của công ty trên thị trường kinh doanh.
2.4. Điều khoản mẫu tạo điều kiện cho cơ quan quản lý chức năng giám sát tốt hơn
Hợp đồng bảo hiểm là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên mua và bên bán sẽ phải thực hiện đúng nghĩa vụ của mình theo những điều khoản đã ký kết. Vì thế đây là cơ sở quan trọng để cơ quan chức năng xem xét, quản lý hiệu quả hơn, đặc biệt trong giải quyết tranh chấp hợp đồng bảo hiểm.
Bên cạnh đó, các nhà làm luật sẽ dựa vào điều khoản mẫu để đánh giá tính hợp pháp, hợp lý, là cơ sở để sửa đổi pháp luật phù hợp với thị trường bảo hiểm phát triển theo chiều hướng tiến bộ.
3. Điều khoản mẫu trong hợp đồng bảo hiểm nhân thọ có gây ảnh hưởng bất lợi cho bên mua bảo hiểm?
Điều khoản mẫu là một bộ phận của hợp đồng nên đương nhiên phải tuân thủ các nguyên tắc giao kết hợp đồng. Căn cứ theo Bộ luật dân sự năm 2015, việc giao kết hợp đồng phải tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Nguyên tắc tự do giao kết hợp đồng nhưng không được trái pháp luật, đạo đức xã hội;
- Nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng, thiện chí, hợp tác, trung thực và ngay thẳng khi giao kết hợp đồng.
Do đó, có thể thấy, việc quy định về điều khoản mẫu có sẵn trong hợp đồng sẽ ảnh hưởng đến khả năng tự do lựa chọn, thể hiện ý chí của bên mua bảo hiểm.
Hiện nay, hợp đồng bảo hiểm là hợp đồng mẫu do bên doanh nghiệp bảo hiểm đưa ra với nhiều điều khoản kỹ thuật rắc rối, khó hiểu nên người mua không hiểu cặn kẽ, dẫn đến mơ hồ cả về quyền và nghĩa vụ và hứng chịu thua thiệt khi tranh chấp... Các bên bán bảo hiểm thường “cài cắm” những điều khoản khó hiểu hoặc dài dòng, nhằm đặt những phạm vi, điều kiện bảo hiểm không rõ ràng, để khi xảy ra tranh chấp, doanh nghiệp từ chối trách nhiệm bồi thường với người mua rằng đó chỉ là những điều khoản phụ, không quan trọng.
Vì vậy, trước khi giao kết hợp đồng, người mua cần lưu ý tới những điều khoản loại trừ trong hợp đồng bảo hiểm do bên bán thường bám vào các điều khoản này để từ chối thanh toán, đồng thời yêu cầu người bán thực hiện nghĩa vụ giải thích điều khoản hợp đồng (Điều 22 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022) để đảm bảo hiểu chính xác và đầy đủ nhất, khi đó mới có cơ sở để bảo vệ tối đa quyền lợi của mình.
Xem thêm bài viết: Mua bảo hiểm có phải lừa đảo? Những điều bạn cần biết về bảo hiểm
4. Các yêu cầu về điều khoản mẫu trong hợp đồng bảo hiểm nhân thọ
- Các tranh chấp hợp đồng bảo hiểm nhân thọ trong thực tiễn hiện nay phát sinh chủ yếu do các nguyên nhân sau: ngôn ngữ không chính xác, tối nghĩa trong hợp đồng, hoặc do cấu trúc sắp xếp điều khoản không rõ ràng của hợp đồng, hoặc do nhận thức khác biệt giữa các bên do thông tin trao đổi không đồng nhất về cùng một nội dung trong hợp đồng. Vì vậy, để đảm bảo quyền lợi cho bên mua, hạn chế cao nhất những rủi ro, ngôn ngữ trong điều khoản mẫu phải chính xác, ngắn gọn, dễ hiểu các điều khoản mẫu phải được giải thích theo hướng có lợi cho bên mua bảo hiểm hoặc người thụ hưởng.
- Điều khoản mẫu không được trái với quy định của pháp luật và đạo đức xã hội. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền kiểm tra tính hợp pháp về nội dung của điều khoản mẫu Việc phê chuẩn điều khoản mẫu cần tuân theo những thủ tục chặt chẽ, minh bạch nhằm đảm bảo chất lượng của hoạt động này.
Vậy có thể sửa điều khoản mẫu trong hợp đồng bảo hiểm nhân thọ hay không? Đây là vấn đề được quan tâm tương đối nhiều bởi các bên mua sản phẩm bảo hiểm. Hiện nay, pháp luật không quy định về trường hợp này nhưng cũng có quan điểm cho rằng khi tham gia bảo hiểm theo Hợp đồng mẫu, các cá nhân, tổ chức vẫn có thể đàm phán, thỏa thuận lại các nội dung của Hợp đồng để đảm bảo được mục đích giao kết được thực hiện cao nhất. Bởi bản chất của việc tham gia giao dịch Dân sự, thì các bên tham gia buộc phải biết và cần phải biết về quyền lợi và trách nhiệm của mình khi tham gia giao dịch Dân sự; vì vậy, có thể hiểu rằng việc sửa các điều khoản trong hợp đồng có thể là điều rất cần thiết để thực hiện đúng theo các nguyên tắc được quy định trong Bộ luật Dân sự đối với Hợp đồng mẫu.
5. Các lưu ý trước khi kí kết hợp đồng bảo hiểm nhân thọ
- Thứ nhất, khách hàng phải xác định rõ, nắm đầy đủ thông tin về Công ty kinh doanh bảo hiểm nhân thọ và tư vấn viên có đủ trình độ, có chứng chỉ tư vấn bảo hiểm nhân thọ hay không.
- Thứ hai, cần xác định rõ tình trạng về sức khỏe của bản thân trước và tại thời điểm ký kết Hợp đồng bảo hiểm nhân thọ (tránh các điều khoản loại trừ về sức khỏe).
- Thứ ba, cần tham vấn và lựa chọn các sản phẩm chính và bổ trợ (nếu cần thiết) phù hợp với người tham gia (bao gồm cả hình thức tham gia tích lũy và đầu tư).
- Thứ tư, đọc kỹ các điều khoản của Hợp đồng liên quan đến các nội dung: phí, đóng phí, điều kiện có hiệu lực của hợp đồng, các trường hợp được hưởng quyền lợi bảo hiểm (tương ứng với các tài liệu, giấy tờ chứng minh).
- Thứ năm, xác định rõ quy trình, trình tự giải quyết quyền lợi: chi trả, điều kiện hủy hợp đồng…. để làm cơ sở giải quyết tranh chấp hợp đồng giữa các bên.
Vì vậy, cá nhân/ tổ chức khi tham gia bảo hiểm nhân thọ cần đọc kỹ, đầy đủ các nội dung của Hợp đồng đẻ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp nhất cho mình.
Trên đây là một số thông tin pháp lý mà Luật Ánh Ngọc cung cấp tới bạn đọc, trong quá trình tham khảo nếu Quý khách àng còn gặp các vấn đề thắc mắc, vui lòng liên hệ tới chúng tôi để được giải đáp thông tin chi tiết và nhanh nhất. Trân trọng cảm ơn!