Thuốc nổ là gì? Quy định pháp luật Việt Nam về thuốc nổ

1. Thuốc nổ là gì? 

Thuốc nổ là những chất liệu được sử dụng để tạo ra cường độ nổ và phản ứng hóa học mạnh mẽ trong các ứng dụng công nghiệp. Dưới tác động của xung kích thích ban đầu thuốc nổ công nghiệp có thể gây ra phản ứng hóa học nhanh, mạnh, tỏa nhiệt, sinh khí, phát sáng, tạo ra tiếng nổ. Chúng thường được sử dụng cho mục đích kinh tế, dân sự, đặc biệt được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp như khai thác mỏ, xây dựng, đường sắt, đường bộ, dầu khí, và nhiều ứng dụng khác.

Theo quy định pháp luật Việt Nam, vật liệu nổ công nghiệp bao gồm:

• Thuốc nổ là hóa chất hoặc hỗn hợp chất được sản xuất, sử dụng nhằm tạo ra phản ứng nổ dưới tác động của xung kích thích;
• Phụ kiện nổ là kíp nổ, dây nổ, dây cháy chậm, mồi nổ, vật phẩm chứa thuốc nổ có tác dụng tạo xung kích thích ban đầu làm nổ khối thuốc nổ hoặc thiết bị chuyên dùng có chứa thuốc nổ.

Như vậy, có thể hiểu thuốc nổ công nghiệp là sản phẩm tạo ra tiếng nổ bao gồm thuốc nổ hoặc hỗn hợp chất được sản xuất. 

2. Sử dụng thuốc nổ công nghiệp

2.1. Điều kiện sử dụng thuốc nổ

Việc sử dụng thuốc nổ công nghiệp có tính rủi ro cao, có tính chất rất nguy hiểm nếu được sử dụng sai cách hoặc bị xâm nhập bởi những đối tượng bất hợp pháp.

Chính vì vậy, Nhà nước quy định điều kiện sử dụng thuốc nổ công nghiệp nhằm đảm bảo an toàn tối đa trong quá trình sản xuất, vận chuyển và sử dụng chúng, đồng thời ngăn ngừa các tai nạn có thể xảy ra. Chỉ những tổ chức, doanh nghiệp bảo đảm được các điều kiện theo quy định của pháp luật mới được sử dụng thuốc nổ công nghiệp, đó là những điều kiện sau: 

• Tổ chức, doanh nghiệp phải được thành lập theo quy định của pháp luật, có đăng ký doanh nghiệp hoặc đăng ký hoạt động ngành, nghề, lĩnh vực cần sử dụng vật liệu nổ công nghiệp;
• Có hoạt động khoáng sản, dầu khí hoặc công trình xây dựng, công trình nghiên cứu, thử nghiệm hoặc thực hiện nhiệm vụ do Thủ tướng Chính phủ giao cần sử dụng vật liệu nổ công nghiệp;
• Có kho, công nghệ, thiết bị, phương tiện, dụng cụ phục vụ hoạt động sử dụng vật liệu nổ công nghiệp bảo đảm tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật; trường hợp không có kho, phương tiện vận chuyển, phải có hợp đồng thuê bằng văn bản với tổ chức được phép bảo quản, vận chuyển vật liệu nổ công nghiệp;
• Địa điểm sử dụng vật liệu nổ công nghiệp phải bảo đảm điều kiện về an ninh, trật tự, phòng cháy và chữa cháy, vệ sinh môi trường; bảo đảm khoảng cách an toàn đối với công trình, đối tượng cần bảo vệ theo tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và các quy định có liên quan;
• Người quản lý, chỉ huy nổ mìn, thợ mìn và người khác có liên quan đến sử dụng vật liệu nổ công nghiệp phải bảo đảm điều kiện về an ninh, trật tự; có trình độ chuyên môn tương xứng với vị trí, chức trách đảm nhiệm, được huấn luyện về kỹ thuật an toàn, phòng cháy và chữa cháy, ứng phó sự cố trong các hoạt động liên quan đến sử dụng vật liệu nổ công nghiệp;
• Quy mô sử dụng thuốc nổ trong 01 quý từ 500 kg trở lên, trừ trường hợp sử dụng thuốc nổ để thử nghiệm, thăm dò, đánh giá địa chất.

2.2. Quy định về sử dụng thuốc nổ công nghiệp

Tổ chức, doanh nghiệp muốn sử dụng thuốc nổ công nghiệp ngoài phải đáp ứng các điều kiện về sử dụng chất nổ công nghiệp còn phải tuân theo quy định sau đây:

• Chỉ được mua vật liệu nổ công nghiệp có trong Danh mục vật liệu nổ công nghiệp được phép sản xuất, kinh doanh và sử dụng ở Việt Nam từ các doanh nghiệp kinh doanh vật liệu nổ công nghiệp;
• Vật liệu nổ công nghiệp không sử dụng hết phải bán lại cho doanh nghiệp kinh doanh vật liệu nổ công nghiệp;
• Thực hiện việc bổ nhiệm người chỉ huy nổ mìn và thực hiện đầy đủ tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về an toàn trong sử dụng vật liệu nổ công nghiệp khi tiến hành nổ mìn;
• Lập thiết kế, phương án nổ mìn phù hợp với quy mô sản xuất, điều kiện tự nhiên, điều kiện xã hội nơi nổ mìn.
  • Trong thiết kế, phương án nổ mìn phải quy định cụ thể các biện pháp an toàn, bảo vệ, canh gác chống xâm nhập trái phép khu vực nổ mìn; thủ tục cảnh báo, khởi nổ; thủ tục bảo quản và thủ tục giám sát việc tiêu thụ, tiêu hủy vật liệu nổ công nghiệp tại nơi nổ mìn và nội dung khác theo tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật;
  • Thiết kế hoặc phương án nổ mìn phải được cơ quan cấp Giấy phép sử dụng vật liệu nổ công nghiệp phê duyệt và được sự đồng ý bằng văn bản của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc cơ quan quản lý khi nổ mìn trong khu vực dân cư, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, khu vực có di tích lịch sử - văn hóa, bảo tồn thiên nhiên, công trình an ninh, quốc phòng hoặc công trình quan trọng khác của quốc gia, khu vực bảo vệ khác theo quy định của pháp luật;
  • Thực hiện việc giám sát các ảnh hưởng nổ mìn đối với công trình, đối tượng cần bảo vệ nằm trong phạm vi ảnh hưởng của nổ mìn;
• Tổ chức, doanh nghiệp được Bộ Công Thương, Bộ Quốc phòng cấp Giấy phép sử dụng vật liệu nổ công nghiệp phải thông báo bằng văn bản với Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ít nhất 10 ngày trước khi thực hiện các hoạt động theo giấy phép.

3. Thuốc nổ được áp dụng trong kinh doanh, sản xuất đối với loại hình doanh nghiệp nào?

3.1. Về sản xuất thuốc nổ công nghiệp 

Sản xuất vật liệu nổ công nghiệp thuộc vào lĩnh vực nguy hiểm và được quản lý chặt chẽ bởi các quy định pháp luật. Những doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này là doanh nghiệp Nhà nước phải được Thủ tướng Chính phủ giao nhiệm vụ theo đề nghị của Bộ trưởng Bộ Công Thương, Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, có giấy phép và tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường và quy định pháp luật liên quan.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp này có quyền và nghĩa vụ sau trong việc sản xuất vật liệu nổ công nghiệp: 

• Chủng loại sản phẩm, quy mô sản xuất phải phù hợp với định hướng phát triển ngành vật liệu nổ công nghiệp, bảo đảm chất lượng và kỹ thuật an toàn;
• Người quản lý, người lao động, người phục vụ có liên quan đến sản xuất vật liệu nổ công nghiệp phải bảo đảm điều kiện về an ninh, trật tự; có trình độ chuyên môn phù hợp và được huấn luyện về kỹ thuật an toàn, phòng cháy và chữa cháy, ứng phó sự cố trong hoạt động liên quan đến sản xuất vật liệu nổ công nghiệp;
• Có đủ phương tiện, thiết bị đo lường phù hợp để kiểm tra, giám sát các thông số kỹ thuật và phục vụ công tác kiểm tra chất lượng nguyên liệu, thành phẩm trong quá trình sản xuất; có nơi thử nghiệm riêng biệt, an toàn theo tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật;
• Thực hiện việc phân loại, ghi nhãn hàng hóa theo quy định của pháp luật;
• Tổ chức sản xuất vật liệu nổ công nghiệp chỉ được bán sản phẩm đúng chủng loại cho doanh nghiệp kinh doanh vật liệu nổ công nghiệp.
• Xem thêm bài viết tại: Luật sư tư vấn thủ tục hành chính mới nhất 2023

3.2. Về kinh doanh thuốc công nghiệp 

Theo quy định tại khoản 3 Điều 37 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ 2017 thì kinh doanh vật liệu nổ công nghiệp là ngành nghề kinh doanh có điều kiện và việc kinh doanh vật liệu nổ công nghiệp chỉ được tiến hành bởi doanh nghiệp nhà nước được Thủ tướng Chính phủ giao nhiêm vụ theo đề nghị của Bộ trưởng Bộ Công thương, Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.

Tổ chức, doanh nghiệp kinh doanh vật liệu nổ công nghiệp cần đáp ứng các điều kiện sau: 

• Địa điểm kho, bến cảng, nơi tiếp nhận bốc dỡ vật liệu nổ công nghiệp phải bảo đảm đủ điều kiện về an ninh, trật tự; bảo đảm khoảng cách an toàn đối với các công trình, đối tượng cần bảo vệ;
• Kho, thiết bị bốc dỡ, phương tiện vận chuyển, thiết bị, dụng cụ phục vụ kinh doanh phải được thiết kế, xây dựng phù hợp, đáp ứng yêu cầu về bảo quản, vận chuyển vật liệu nổ công nghiệp, phòng cháy và chữa cháy; trường hợp không có kho, phương tiện vận chuyển, phải có hợp đồng thuê bằng văn bản với tổ chức được phép bảo quản, vận chuyển vật liệu nổ công nghiệp;
• Người quản lý, người phục vụ có liên quan đến kinh doanh vật liệu nổ công nghiệp phải bảo đảm điều kiện về an ninh, trật tự; có trình độ chuyên môn phù hợp và được huấn luyện về kỹ thuật an toàn, phòng cháy và chữa cháy, ứng phó sự cố trong hoạt động liên quan đến kinh doanh vật liệu nổ công nghiệp;
• Doanh nghiệp kinh doanh vật liệu nổ công nghiệp chỉ được kinh doanh vật liệu nổ công nghiệp có trong Danh mục vật liệu nổ công nghiệp được phép sản xuất, kinh doanh và sử dụng ở Việt Nam; việc kinh doanh phải bảo đảm đúng quy định trong giấy phép kinh doanh; được mua lại vật liệu nổ công nghiệp của tổ chức được phép sử dụng vật liệu nổ công nghiệp không sử dụng hết.

4. Áp dụng hình thức phạt đối với hành vi sản xuất thuốc nổ khi nào?

Sản xuất thuốc nổ công nghiệp là ngành nghề có tính nguy hiểm, ảnh hưởng đến môi trường, sức khỏe cộng đồng nên chỉ những doanh nghiệp Nhà nước được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất mới được hoạt động sản xuất thuốc. 

Hành vi sản xuất vật liệu nổ công nghiệp khi chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất là hành vi vi phạm quy định về nghiên cứu, thử nghiệm và sản xuất vật liệu nổ công nghiệp. Tổ chức, doanh nghiệp vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 80.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng. Bên canh đó bị áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung:

• Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm này;
• Đình chỉ hoạt động nghiên cứu, sản xuất vật liệu nổ công nghiệp từ 03 tháng đến 06 tháng.

Hãy liên hệ ngay với Luật Ánh Ngọc nếu có bất kì thắc mắc nào liên quan đến " Thuốc nổ là gì? Quy định pháp luật Việt Nam về thuốc nổ" hoặc các vấn đề pháp lý khác để được tư vấn, giải đáp nhanh chóng. Luật Ánh Ngọc rất mong khi nhận được sự phản hồi của Qúy khách. Xin cảm ơn!