Cập nhật mới nhất về cách tính chế độ nghỉ hưu, lương hưu

1. Giới thiệu về chế độ nghỉ hưu và lương hưu

Chế độ nghỉ hưu và lương hưu là một phần quan trọng của hệ thống bảo hiểm xã hội, đảm bảo sự ổn định tài chính cho người lao động. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ trình bày một cách ngắn gọn về chế độ này và cách tính lương hưu hàng tháng. Nắm vững cách tính lương hưu và hiểu về chế độ nghỉ hưu rất quan trọng để đảm bảo rằng bạn sẽ có một tương lai tài chính ổn định sau nhiều năm làm việc. Cùng chúng tôi tìm hiểu thêm về các điểm chi tiết trong các mục tiếp theo của bài viết. 

Xem thêm bài viết: Quy định về chế độ nghỉ hưu theo pháp luật hiện hành

2. Cách tính lương hưu năm 2023 đối với người lao động đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc 

Để tính lương hưu của một người lao động (NLĐ) đóng BHXH bắt buộc theo quy định năm 2024, bạn cần làm theo các bước sau:

Bước 1: Xác định Tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng:

• Đối với nam:

  • Tỷ lệ ban đầu là 45% (tương ứng với 20 năm đóng BHXH).
  • Thêm 2% cho mỗi năm đóng BHXH sau 20 năm, nhưng không vượt quá mức 75%.

• Đối với nữ:

  • Tỷ lệ ban đầu là 45% (tương ứng với 15 năm đóng BHXH).
  • Thêm 2% cho mỗi năm đóng BHXH sau 15 năm, nhưng không vượt quá mức 75%.

Bước 2: Xác định Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH (Mbqtl):

• Dựa vào thời điểm bắt đầu tham gia BHXH của NLĐ, bạn sẽ tính Mbqtl theo các quy định sau:
  • Đối với NLĐ bắt đầu tham gia BHXH trước ngày 01/01/1995: Mbqtl = Tổng số tiền lương tháng đóng BHXH của 5 năm (60 tháng) cuối trước khi nghỉ việc / 60 tháng.
  • Đối với NLĐ bắt đầu tham gia BHXH trong khoảng thời gian từ ngày 01/01/1995 đến ngày 31/12/2000: Mbqtl = Tổng số tiền lương tháng đóng BHXH của 6 năm (72 tháng) cuối trước khi nghỉ việc / 72 tháng.
  • Đối với NLĐ bắt đầu tham gia BHXH trong khoảng thời gian từ ngày 01/01/2001 đến ngày 31/12/2006: Mbqtl = Tổng số tiền lương tháng đóng BHXH của 8 năm (96 tháng) cuối trước khi nghỉ việc / 96 tháng.
  • Đối với NLĐ bắt đầu tham gia BHXH trong khoảng thời gian từ ngày 01/01/2007 đến ngày 31/12/2015: Mbqtl = Tổng số tiền lương tháng đóng BHXH của 10 năm (120 tháng) cuối trước khi nghỉ việc / 120 tháng.
  • Đối với NLĐ bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01/01/2016 đến ngày 31/12/2019: Mbqtl = Tổng số tiền lương tháng đóng BHXH của 15 năm (180 tháng) cuối trước khi nghỉ việc / 180 tháng.
  • Đối với NLĐ bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01/01/2020 đến ngày 31/12/2024: Mbqtl = Tổng số tiền lương tháng đóng BHXH của 20 năm (240 tháng) cuối trước khi nghỉ việc / 240 tháng.

Bước 3: Tính Mức lương hưu hằng tháng: Mức lương hưu hằng tháng = (Tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng) x (Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH).

Bước 4: Khi bạn đã tính được mức lương hưu hằng tháng, bạn có thể áp dụng nó cho mức lương cụ thể của người đóng BHXH để tính lương hưu hàng tháng của họ trong năm 2024.

Lưu ý rằng có nhiều trường hợp và quy định phụ thuộc vào thời gian tham gia BHXH và loại hình làm việc của NLĐ. Để tính toán chính xác, bạn cần thu thập thông tin cụ thể về người đóng BHXH để xác định các thông số như tỷ lệ hưởng lương hưu và Mbqtl.

3. Cách tính lương hưu năm 2023 đối với người lao động đóng bảo hiểm tự nguyện

Để tính lương hưu của một người tham gia BHXH tự nguyện theo quy định của Nghị định 134/2015/NĐ-CP năm 2024, bạn cần làm theo các bước sau:

Bước 1: Xác định Tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng:

• Đối với nam:

  • Tỷ lệ ban đầu là 45% (tương ứng với 20 năm đóng BHXH).
  • Thêm 2% cho mỗi năm đóng BHXH sau 20 năm, nhưng không vượt quá mức 75%.

• Đối với nữ:

  • Tỷ lệ ban đầu là 45% (tương ứng với 15 năm đóng BHXH).
  • Thêm 2% cho mỗi năm đóng BHXH sau 15 năm, nhưng không vượt quá mức 75%.

Bước 2: Xác định Mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH:

• Mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH được tính bằng bình quân các mức thu nhập tháng đã đóng BHXH của toàn bộ thời gian đóng.

• Thu nhập tháng đã đóng BHXH được điều chỉnh theo chỉ số giá tiêu dùng (CPI) để tính mức điều chỉnh thu nhập tháng đã đóng BHXH. Mức điều chỉnh này được tính như sau:

  • Mức điều chỉnh thu nhập tháng đã đóng BHXH của năm t = (Chỉ số giá tiêu dùng bình quân năm của năm liền kề trước năm người tham gia BHXH tự nguyện hưởng BHXH tính theo gốc so sánh bình quân của năm 2008 bằng 100%) / (Chỉ số giá tiêu dùng bình quân năm của năm t tính theo gốc so sánh bình quân của năm 2008 bằng 100%)
  • Mức điều chỉnh thu nhập tháng đã đóng BHXH của năm t được lấy tròn hai số lẻ và mức thấp nhất bằng 1 (một).

Bước 3: Tính Mức lương hưu hằng tháng: Mức lương hưu hằng tháng = (Tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng) x (Mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH).

Bước 4: Khi bạn đã tính được mức lương hưu hằng tháng, bạn có thể áp dụng nó cho mức thu nhập cụ thể của người tham gia BHXH để tính lương hưu hàng tháng của họ trong năm 2024.

Lưu ý rằng các quy định và chỉ số giá tiêu dùng có thể thay đổi theo thời gian, vì vậy bạn cần cập nhật thông tin mới nhất từ cơ quan quản lý để tính toán lương hưu chính xác.

Xem thêm bài viết: Thay đổi về tiền lương tối thiểu áp dụng từ năm 2023

4. Chuẩn bị hồ sơ để nhận lương hưu

Quá trình chuẩn bị hồ sơ để nghỉ hưu đòi hỏi sự tuân thủ các quy định theo Quyết định số 166/QĐ-BHXH năm 2019 và tùy thuộc vào trường hợp của mỗi người lao động:

Trường hợp đang tham gia BHXH bắt buộc tại đơn vị sử dụng lao động, cần bao gồm các tài liệu sau:

• Sổ BHXH.

• Quyết định nghỉ việc để hưởng chế độ hưu trí.

• Biên bản giám định mức suy giảm khả năng lao động, do Hội đồng giám định Y khoa thực hiện cho trường hợp nghỉ hưu do suy giảm khả năng lao động, hoặc bản sao của giấy chứng nhận bị nhiễm HIV/AIDS do tai nạn rủi ro nghề nghiệp.

Trường hợp tham gia BHXH tự nguyện cần bao gồm:

• Sổ BHXH.

• Đơn đề nghị theo mẫu số 14-HSB.

• Biên bản giám định mức suy giảm khả năng lao động như trên.

• Giấy ủy quyền (mẫu số 13-HSB) cho trường hợp đang chấp hành án tù, với điều kiện thời gian bắt đầu tính chấp nhận hình phạt là từ ngày 01/01/2016 trở đi.

Trường hợp có quyết định hoặc giấy chứng nhận chờ đủ điều kiện về tuổi để hưởng lương hưu cần bao gồm:

• Quyết định hoặc giấy chứng nhận chờ đủ điều kiện về tuổi để hưởng lương hưu. Trong trường hợp mất giấy tờ này, cần bổ sung đơn đề nghị theo mẫu 14-HSB.

• Biên bản giám định mức suy giảm khả năng lao động.

• Giấy ủy quyền cho trường hợp đang chấp hành án từ ngày 01/01/2016 trở đi (mẫu số 13-HSB).

• Các giấy tờ bổ sung tùy trường hợp, chẳng hạn bản sao văn bản của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền liên quan đến việc trở về nước sau khi xuất cảnh trái phép và định cư hợp pháp.

5. Nộp hồ sơ bao lâu thì có lương hưu?

Theo hướng dẫn tại Quyết định số 166/QĐ-BHXH năm 2019, thời gian cơ quan BHXH giải quyết thủ tục hưởng lương hưu cho người lao động là tối đa 12 ngày làm việc, được tính từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ.

Do đó, nếu bạn đã nộp hồ sơ đầy đủ và hợp lệ cho cơ quan BHXH, sau 12 ngày làm việc tính từ ngày nhận hồ sơ, bạn sẽ nhận được lương hưu. Thời gian này có thể biến đổi tùy theo từng trường hợp cụ thể và khả năng của cơ quan BHXH trong việc giải quyết hồ sơ.

Nếu bạn muốn thay đổi hình thức nhận lương hưu hoặc cần bất kỳ thông tin nào liên quan đến lương hưu, bạn có thể liên hệ trực tiếp với cơ quan BHXH hoặc sử dụng các kênh trực tuyến như ứng dụng VssID hoặc Cổng Dịch vụ công Quốc gia để thực hiện các thay đổi hoặc tra cứu thông tin.

6. Giải đáp một số thắc mắc về cách tính lương hưu

6.1. Phụ cấp thâm niên có được tính vào lương hưu không?

Phụ cấp thâm niên là khoản phụ cấp trả thêm cho người lao động làm việc lâu năm trong ngành. Thông thường, khoản phụ cấp này được chi trả cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động làm việc trong cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập.

Theo Điều 89 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, tiền lương tháng đóng BHXH bao gồm cả các khoản phụ cấp chức vụ, phụ cấp thâm niên vượt khung, phụ cấp thâm niên nghề (nếu có). Tuy nhiên, trong công thức tính mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để tính lương hưu, không phải trường hợp nào cũng tính cả phụ cấp thâm niên.

Theo Điều 20 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH, phụ cấp thâm niên sẽ được tính vào lương hưu nếu tiền lương tháng đóng BHXH của những năm cuối trước khi người lao động nghỉ việc có phụ cấp thâm niên.

6.2. Đóng bảo hiểm xã hội bao nhiêu năm thì được hưởng lương hưu?

Theo Điều 219 Bộ luật Lao động năm 2019, ngoài vấn đề tuổi tác, người lao động muốn hưởng lương hưu phải đảm bảo có đủ số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu. Cụ thể:

• Lao động nữ là cán bộ, công chức cấp xã hoặc là người hoạt động không chuyên trách cấp: Đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm thì được hưởng lương hưu.

• Những người lao động còn lại: Đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 20 năm thì được hưởng lương hưu.

6.3. Cách tính lương hưu bình quân 5 năm cuối

Cách tính lương hưu bình quân 5 năm cuối được áp dụng đối với người lao động thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định bắt đầu tham gia bảo hiểm xã hội trước ngày 01/01/1995 (theo điểm a khoản 1 Điều 10 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH).

Lương hưu hằng tháng =

Tỷ lệ hưởng x Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH

Trong đó:

• Tỷ lệ hưởng vẫn được xác định như các trường hợp khác.

• Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH được tính dựa trên tổng số tiền lương tháng BHXH của 5 năm (60 tháng) cuối trước khi người lao động nghỉ việc, chia cho 60 tháng.

6.4. Cách tính lương hưu khi nghỉ trước tuổi

Cách tính lương hưu khi nghỉ hưu trước tuổi vẫn được xác định theo công thức sau:

Lương hưu hằng tháng = Tỷ lệ hưởng x Mức bình quân tiền lương đóng BHXH

Trong đó:

• Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH vẫn tính tương tự như các trường hợp khác.

• Tỷ lệ hưởng lương hưu có điểm đáng chú ý:

• Trường hợp nghỉ hưu trước tuổi do suy giảm khả năng lao động sẽ bị trừ tỷ lệ hưởng: Với mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi bị trừ 2%; trường hợp thời gian nghỉ hưu trước tuổi lẻ từ 6 tháng trở lên bị trừ 1%, còn lẻ dưới 6 tháng thì không giảm tỷ lệ.

• Trường hợp nghỉ hưu trước tuổi vì các lý do khác không bị trừ tỷ lệ hưởng.

6.5. Cách tính lương hưu công chức nhà nước

Cách tính lương hưu công chức nhà nước vẫn được áp dụng theo công thức chung:

Lương hưu hằng tháng = Tỷ lệ hưởng x Mức bình quân tiền lương đóng BHXH

Trong đó:

• Tỷ lệ hưởng lương hưu vẫn được tính tương tự như bao trường hợp khác.

• Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH có chút đặc biệt do công chức là đối tượng thực hiện theo chế độ tiền lương do nhà nước quy định nên các tính mức bình quân tiền lương có công thức riêng cho từng trường hợp:

• Người lao động bắt đầu tham gia BHXH trước ngày 01/01/1995:

Mbqtl = Tổng số tiền lương tháng BHXH của 5 năm (60 tháng) cuối trước khi nghỉ việc / 60 tháng

• Người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01/01/1995 đến ngày 31/12/2000:

Mbqtl = Tổng số tiền lương tháng đóng BHXH của 6 năm (72 tháng) cuối trước khi nghỉ việc / 72 tháng

• Người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01/01/2001 đến ngày 31/12/2006:

Mbqtl = Tổng số tiền lương tháng đóng BHXH của 8 năm (96 tháng) cuối trước khi nghỉ việc / 96 tháng

• Người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01/01/2007 đến ngày 31/12/2015:

Mbqtl = Tổng số tiền lương tháng đóng BHXH của 10 năm (120 tháng) cuối trước khi nghỉ việc / 120 tháng

• Người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01/01/2016 đến ngày 31/12/2019:

Mbqtl = Tổng số tiền lương tháng đóng BHXH của 15 năm (180 tháng) cuối trước khi nghỉ việc / 180 tháng

• Người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01/01/2020 đến ngày 31/12/2024:

Mbqtl = Tổng số tiền lương tháng đóng BHXH của 20 năm (240 tháng) cuối trước khi nghỉ việc / 240 tháng

• Người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01/01/2025 trở đi:

Mbqtl = Tổng số tiền lương tháng đóng BHXH của toàn bộ thời gian đóng / Tổng số tháng đóng BHXH.

7. Kết luận vấn đề

Cập nhật mới nhất về cách tính chế độ nghỉ hưu và lương hưu đã đưa ra những hướng dẫn cụ thể để người lao động có cái nhìn rõ ràng hơn về quy trình này. Việc tính lương hưu đòi hỏi tuân thủ các quy định của Luật Bảo hiểm xã hội và Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH, với những điểm quan trọng sau:

• Đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 15 hoặc 20 năm tùy theo trường hợp để đủ điều kiện hưởng lương hưu.

• Công thức tính mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH trong 5 năm cuối trước khi nghỉ việc, phản ánh mức lương cơ sở cho việc tính lương hưu.

• Tỷ lệ hưởng lương hưu bị điều chỉnh dựa trên thời gian nghỉ hưu trước tuổi và các yếu tố khác như suy giảm khả năng lao động.

Các thay đổi này giúp đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong việc xác định lương hưu cho người lao động, đồng thời khuyến khích họ tham gia bảo hiểm xã hội để đảm bảo tài chính hưu trí sau này. Việc áp dụng đúng quy định và nắm vững các chi tiết quy trình là quan trọng để đảm bảo quyền lợi của người lao động và tạo nền tảng tài chính ổn định cho tuổi già.