1. Điều kiện để được hưởng di sản thừa kế
Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, thời điểm mở thừa kế được xác định là thời điểm người có tài sản chết, trường hợp Tòa án tuyên bố một người là đã chết thì thời điểm mở thừa kế sẽ được xác định là ngày người đó chết theo khoản 1 Điều 71 Luật này.
Để được hưởng di sản thừa kế, người thừa kế buộc phải khai nhận di sản thừa kế của người có di sản để lại. Trường hợp người để lại di sản có di chúc thì tiến hành khai nhận di sản theo nội dung di chúc, nhưng trường hợp người để lại di sản không để lại di chúc thì thủ tục khai nhận di sản thừa kế sẽ được tiến hành theo quy định của pháp luật về thừa kế.
Căn cứ Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về những người được hưởng di sản thừa kế gồm:
“a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
- b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
- c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.”
Do đó, việc xác định đúng người thừa kế, hàng thừa kế là căn cứ quan trọng đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của những người được hưởng di sản thừa kế theo quy định của pháp luật.
2. Các bước thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế mới nhất
Bước 1: Xác định người thừa kế
Trường hợp người để lại di sản có di chúc thì căn cứ vào nội dung di chúc để xác định người thừa kế. Trường hợp không có di chúc thì căn cứ vào Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 để xác định những người được thừa kế theo quy định pháp luật. Việc xác định đúng, đủ người thừa kế là cơ sở để đảm bảo quyền và lợi ích của những người thừa kế, tránh trường hợp xuất hiện người thừa kế mới sau khi đã tiến hành khai nhận xong di sản thừa kế.
Bước 2: Thu thập giấy tờ cần thiết và nộp hồ sơ
Sau khi đã xác định được những người thừa kế, để hoàn thiện hồ sơ khai nhận di sản thừa kế cần chuẩn bị, thu thập những giấy tờ sau:
- Di chúc của người để lại di sản (nếu có);
- Giấy chứng tử của người đã mất hoặc Quyết định của Tòa án tuyên bố đã chết;
- Giấy đăng ký kết hôn, Giấy khai sinh, CCCD/Hộ chiếu của những người được hưởng di sản;
- Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản (Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Hợp đồng mua bán, Sổ tiết kiệm,...)
Lưu ý: Các thông tin trên giấy tờ phải khớp với nhau, trường hợp có sai sót cần thực hiện thủ tục đính chính tại cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.
Người thừa kế chuẩn bị đầy đủ hồ sơ thì tiến hành nộp tại Văn phòng công chứng, căn cứ Điều 58 Luật Công chứng 2014, Công chứng viên sẽ kiểm tra tính hợp lệ của giấy tờ và thụ lý.
Bước 3: Niêm yết thông báo khai nhận di sản thừa kế
Sau khi đã hoàn thiện đầy đủ hồ sơ, tổ chức hành nghề công chứng phải tiến hành niêm yết thông báo về việc khai nhận di sản thừa kế tại UBND xã/phường nơi thường trú cuối cùng của người để lại di sản. Trường hợp không xác định được nơi thường trú cuối cùng thì niêm yết tại nơi tạm trú có thời hạn cuối cùng của người đó
Bước 4: Tiến hành khai nhận di sản thừa kế theo quy định
Sau thời gian 15 ngày niêm yết, nếu không có bất kỳ hành vi khiếu nại, tố cáo nào thì tổ chức hành nghề công chứng sẽ tiến hành lập văn bản khai nhận di sản thừa kế đối với những người được hưởng thừa kế theo di chúc hoặc theo quy định pháp luật.
3. Thời gian, chi phí thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế
Sau 15 ngày thực hiện niêm yết không có bất kỳ nội dung khiếu nại, tố cáo nào liên quan đến việc khai nhận di sản thừa kế thì tổ chức hành nghề công chứng sẽ tiến hành khai nhận di sản thừa kế cho người yêu cầu. Như vậy, với trường hợp hồ sơ chuẩn bị đầy đủ, hợp lệ thì thời gian thực hiện khai nhận di sản thừa kế sẽ kéo dài khoảng 17 đến 20 ngày. Còn trường hợp hồ sơ chưa đủ, sai sót thông tin thì thời gian có thể sẽ kéo dài hơn, phụ thuộc vào việc thực hiện các thủ tục hành chính khác tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Căn cứ khoản 2 Điều 4 Thông tư 257/2016/TT-BTC thì mức phí công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản, khai nhận di sản sẽ dựa trên giá trị tài sản của người yêu cầu, cụ thể mức phí như sau:
|
TT |
Giá trị tài sản hoặc giá trị hợp đồng, giao dịch |
Mức thu (đồng/trường hợp) |
|
1 |
Dưới 50 triệu đồng |
50 nghìn |
|
2 |
Từ 50 triệu đồng đến 100 triệu đồng |
100 nghìn |
|
3 |
Từ trên 100 triệu đồng đến 01 tỷ đồng |
0,1% giá trị tài sản hoặc giá trị hợp đồng, giao dịch |
|
4 |
Từ trên 01 tỷ đồng đến 03 tỷ đồng |
01 triệu đồng + 0,06% của phần giá trị tài sản hoặc giá trị hợp đồng, giao dịch vượt quá 01 tỷ đồng |
|
5 |
Từ trên 03 tỷ đồng đến 05 tỷ đồng |
2,2 triệu đồng + 0,05% của phần giá trị tài sản hoặc giá trị hợp đồng, giao dịch vượt quá 03 tỷ đồng |
|
6 |
Từ trên 05 tỷ đồng đến 10 tỷ đồng |
3,2 triệu đồng + 0,04% của phần giá trị tài sản hoặc giá trị hợp đồng, giao dịch vượt quá 05 tỷ đồng |
|
7 |
Từ trên 10 tỷ đồng đến 100 tỷ đồng |
5,2 triệu đồng + 0,03% của phần giá trị tài sản hoặc giá trị hợp đồng, giao dịch vượt quá 10 tỷ đồng. |
|
8 |
Trên 100 tỷ đồng |
32,2 triệu đồng + 0,02% của phần giá trị tài sản hoặc giá trị hợp đồng, giao dịch vượt quá 100 tỷ đồng (mức thu tối đa là 70 triệu đồng/trường hợp). |
Ngoài mức phí được quy định cụ thể như trên, người yêu cầu công chứng có thể phải trả thêm khoản thù lao công chứng tùy thuộc vào tổ chức hành nghề công chứng, nhưng mức phí này không được vượt quá mức trần thù lao do từng UBND tỉnh ban hành.
4. Thực hiện sang tên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
Theo quy định tại khoản 3 Điều 133 Luật Đất đai 2024 trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày có biến động, người sử dụng đất phải đăng ký biến động tại cơ quan có thẩm quyền. Như vậy, sau khi thực hiện xong thủ tục khai nhận di sản thừa kế, người thừa kế hoặc những đồng thừa kế sẽ thống nhất sang tên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để xác lập quyền của mình đối với phần tài sản của mình.
Hồ sơ sang tên Giấy chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo quy định tại Điều 29 và điểm a khoản 5, khoản 11 Điều 30 Nghị định 101/2024/NĐ-CP bao gồm:
- Đơn đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất Mẫu số 11;
- Tờ khai thuế thu nhập cá nhân;
- Tờ khai thuế sử dụng đất phi nông nghiệp;
- Tờ khai lệ phí trước bạ;
- Sơ đồ nhà ở;
- Văn bản thỏa thuận thừa kế;
- Bản gốc Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất + 01 bản sao;
- CCCD của người thừa kế (bản sao chứng thực).
Hồ sơ đầy đủ nộp sẽ về Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai quận/huyện. Căn cứ điểm đ khoản 2 Điều 22 Nghị định 101/2024/NĐ-CP “Trường hợp đổi tên hoặc thay đổi thông tin về người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất là không quá 05 ngày làm việc; trường hợp giảm diện tích thửa đất do sạt lở tự nhiên là không quá 10 ngày làm việc”.
Sau khi tiếp nhận, Văn phòng đăng ký đất đai sẽ chuyển hồ sơ hợp lệ qua cơ quan thuế. Căn cứ vào thời gian trên phiếu hẹn, người nộp thuế sẽ hoàn thiện các khoản thuế cần nộp và nhận kết quả Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định.
5. Tại sao nên nhờ Luật sư tư vấn và hỗ trợ thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế?
Trong quá trình thực hiện khai nhận di sản thừa kế, sẽ có không ít thắc mắc liên quan đến hồ sơ cũng như trình tự, thủ tục thực hiện. Vì vậy, việc nhờ Luật sư tư vấn và hỗ trợ thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế là điều cần thiết bởi:
Thứ nhất: Đảm bảo quyền lợi hợp pháp
Với kiến thức chuyên sâu về pháp luật, Luật sư sẽ phân tích kỹ lưỡng các yếu tố liên quan đến di sản, từ việc xác định người thừa kế đến quá trình thực hiện thủ tục khai nhận và những vấn đề phát sinh để giúp bạn đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp cũng như tránh được những rủi ro về mặt pháp lý nếu có.
Thứ hai: Giải quyết tranh chấp
Tranh chấp di sản là vấn đề thường gặp khi khai nhận di sản thừa kế, đặc biệt trong các trường hợp người để lại di sản không có di chúc hoặc có di chúc nhưng không xác định rõ ràng. Trong những tình huống này, luật sư sẽ áp dụng các quy định pháp luật để giúp các bên thương lượng và đưa ra giải pháp hợp lý. Tránh kéo dài quá trình thực hiện cũng như phát sinh kiện tụng ra Tòa án có thẩm quyền giải quyết.
Thứ ba: Tiết kiệm thời gian và công sức
Quá trình thực hiện khai nhận di sản thừa kế đòi hỏi phải chuẩn bị hồ sơ đầy đủ. Trường hợp hồ sơ có các thông tin không trùng khớp hay thiếu sót giấy tờ sẽ dẫn đến việc phải thực hiện các thủ tục hành chính khác nhau. Khi đó sẽ kéo dài thời gian thực hiện khai nhận di sản. Luật sư sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian và công sức bằng cách hướng dẫn chi tiết các bước cần thực hiện, chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, tiến hành đính chính nếu cần thiết và đảm bảo các thủ tục diễn ra đúng quy định của pháp luật.
Thứ tư: Tư vấn về thuế và phí
Một yếu tố quan trọng trong thủ tục khai nhận di sản kế thừa là thuế và phí liên quan đến nghĩa vụ. Tùy thuộc vào giá trị di sản và địa phương nơi bạn sinh sống, bạn có thể phải đóng các loại thuế, phí khác nhau khi tiến hành khai báo nhận di sản thừa kế. Luật sư sẽ tư vấn chi tiết về các nghĩa vụ tài chính này, giúp bạn hiểu rõ về thuế phải nộp, các khoản phí cần thanh toán và cách thức thực hiện.
Như vậy, để thực hiện được thủ tục khai nhận di sản thừa kế cần xác định được những trường hợp được hưởng thừa kế, quy trình, thủ tục và hồ sơ cần chuẩn bị. Việc nắm rõ được các quy định pháp luật liên quan sẽ giúp quá trình thực hiện được nhanh chóng, đảm bảo được quyền và lợi ích của người thừa kế cũng như những người có liên quan. Nếu có thêm thắc mắc liên quan đến thủ tục khai nhận di sản thừa kế hãy liên hệ với Luật Ánh Ngọc để được tư vấn và hỗ trợ ngay.
