Có được ký tiếp hợp đồng lao động trong thời gian nghỉ thai sản?

1. Căn cứ pháp lý

• Bộ luật lao động 2019: Đây là luật cơ bản về lao động ở Việt Nam, quy định về quan hệ lao động, điều kiện làm việc, và quyền lợi của người lao động;

• Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014: Đây là luật quan trọng về bảo hiểm xã hội, quy định về việc đóng bảo hiểm, các quyền và trách nhiệm của người lao động, người sử dụng lao động và cơ quan bảo hiểm xã hội;

• Nghị định 145/2020/NĐ-CP: Đây là nghị định hướng dẫn việc thực hiện các quy định của Bộ luật lao động liên quan đến điều kiện lao động và quan hệ lao động;

• Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH: Đây là thông tư quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của luật bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội bắt buộc;

• Quyết định 595/QĐ-BHXH năm 2017: Đây là quyết định quy định quy trình thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; cấp sổ bảo hiểm xã hội, thẻ bảo hiểm y tế.

Những tài liệu này cung cấp cơ sở pháp lý chính để trả lời câu hỏi và đề cập đến các quy định liên quan đến quan hệ lao động và bảo hiểm xã hội tại Việt Nam.

2. Có phải bắt buộc ký tiếp hợp đồng lao động đối với lao động nữ nghỉ thai sản đã hết hạn hợp đồng?

Không có sự bắt buộc phải ký tiếp hợp đồng lao động (HĐLĐ) đối với lao động nữ nghỉ thai sản khi hết hạn. Bộ luật Lao động 2019 của Việt Nam đã quy định rõ ràng về việc bảo vệ quyền lợi của lao động nữ trong thời kỳ mang thai và nghỉ thai sản.

Theo Điều 137 của Bộ luật Lao động 2019:

"3. Người sử dụng lao động không được sa thải hoặc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đối với người lao động vì lý do kết hôn, mang thai, nghỉ thai sản, nuôi con dưới 12 tháng tuổi, trừ trường hợp người sử dụng lao động là cá nhân chết, bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc đã chết hoặc người sử dụng lao động không phải là cá nhân chấm dứt hoạt động hoặc bị cơ quan chuyên môn về đăng ký kinh doanh thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ra thông báo không có người đại diện theo pháp luật.

Trường hợp hợp đồng lao động hết hạn trong thời gian lao động nữ mang thai hoặc nuôi con dưới 12 tháng tuổi thì được ưu tiên giao kết hợp đồng lao động mới."

Tuy nhiên, nếu hợp đồng lao động của lao động nữ nghỉ thai sản hết hạn, thì người sử dụng lao động không có bắt buộc phải ký tiếp hợp đồng lao động mới. Sự ký kết hợp đồng mới phụ thuộc vào thoả thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động. Việc ký hợp đồng mới tùy thuộc vào ý muốn và nhu cầu của cả hai bên.

Nếu không ký kết hợp đồng mới, thì lao động nữ sẽ tiếp tục hưởng quyền nghỉ thai sản và các quyền khác mà pháp luật bảo vệ. Tuy nhiên, trong trường hợp hợp đồng lao động mới được ký kết, quyền và nghĩa vụ của các bên sẽ được thỏa thuận trong hợp đồng mới.

Xem thêm bài viết: Có được sa thải, chấm dứt hợp đồng đối với lao động nữ đang mang thai?

Xem thêm bài viết: Quy định của pháp luật về tái ký hợp đồng lao động

3. Quyền lợi về bảo hiểm xã hội khi lao động nữ nghỉ thai sản

Quyền lợi về Bảo hiểm Xã hội (BHXH) khi người lao động nữ nghỉ thai sản và hợp đồng lao động của họ hết hạn có quy định như sau:

Theo Điều 34 của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, người lao động nữ được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản trước và sau khi sinh con trong khoảng thời gian là 6 tháng. Trường hợp người lao động nữ mang thai đôi trở lên, thời gian nghỉ thai sản cho mỗi con tiếp theo sẽ được tính thêm 1 tháng. Tuy nhiên, thời gian nghỉ thai sản trước khi sinh không vượt quá 2 tháng.

Trong trường hợp hợp đồng lao động của người lao động nữ hết hạn trong thời gian cô ấy đang nghỉ thai sản, quyền lợi về BHXH của họ sẽ được xác định theo Điều 12, khoản a, của Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH. Theo đó, thời gian hưởng chế độ thai sản trong thời gian người lao động nghỉ việc là thời gian được tính là thời gian đóng BHXH. Tuy nhiên, thời gian nghỉ thai sản sau khi hợp đồng lao động hết hạn không được tính là thời gian đã đóng BHXH.

Ngoài ra, theo quy định của Quyết định 595/QĐ-BHXH năm 2017, nếu người lao động nghỉ việc hưởng chế độ thai sản trong thời gian từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng, đơn vị và người lao động không phải đóng BHXH, Bảo hiểm Thất nghiệp (BHTN), Bảo hiểm Tai nạn lao động và Bệnh nghề nghiệp (BHTNLĐ), và Bảo hiểm Nông nghiệp (BNN). Thời gian này được tính là thời gian đóng BHXH và cơ quan BHXH sẽ đóng Bảo hiểm Y tế (BHYT) cho người lao động.

Do đó, sau khi hết hạn hợp đồng lao động, người lao động nữ vẫn được đảm bảo quyền lợi về BHXH và BHYT trong khoảng thời gian được quy định bởi pháp luật, nhưng không được tính thời gian đóng BHXH cho thời gian nghỉ thai sản sau khi hợp đồng hết hạn.

4. Một số câu hỏi thường gặp liên quan đến lao động nữ nghỉ thai sản

Câu hỏi: Hợp đồng lao động hết hạn trong thời gian nghỉ chế độ thai sản thì công ty có phải báo giảm không?

Câu trả lời: Đúng, theo quy định tại khoản 1 Điều 34 của Bộ luật Lao động năm 2019, hợp đồng lao động hết hạn trong thời gian người lao động đang nghỉ chế độ thai sản được xem là một trong những căn cứ chấm dứt hợp đồng lao động. Vì vậy, công ty cần phải thông báo chấm dứt hợp đồng lao động bằng văn bản cho người lao động theo quy định tại khoản 1 của Điều 45 trong Bộ luật Lao động. Sau khi hợp đồng lao động chấm dứt, người lao động không còn nằm trong quan hệ lao động với công ty. Do đó, họ không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội, và công ty phải thực hiện báo giảm thông tin người lao động tại cơ quan bảo hiểm xã hội để ngừng việc đóng bảo hiểm cho người lao động sau khi hết hạn hợp đồng.

Câu hỏi: Hợp đồng lao động hết hạn khi đang nghỉ chế độ thai sản có được tính là thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội không?

Câu trả lời: Không, theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 12 của Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH, trường hợp hợp đồng lao động hết hạn trong thời gian người lao động đang nghỉ việc hưởng chế độ thai sản, thời gian hưởng chế độ thai sản sau khi hợp đồng lao động hết thời hạn không được tính là thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội. Vì vậy, nếu hợp đồng lao động của người lao động hết hạn trong thời gian cô ấy đang nghỉ thai sản, thì thời gian nghỉ thai sản sau khi hợp đồng lao động hết hạn không được tính vào thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội. Người lao động sẽ chỉ được hỗ trợ đóng bảo hiểm xã hội cho đến hết tháng đó.

Câu hỏi: Hợp đồng lao động đã hết hạn thì có được hưởng chế độ dưỡng sức nữa không?

Câu trả lời: Không, theo quy định tại khoản 1 Điều 41 của Luật Bảo hiểm xã hội 2014, để được hưởng chế độ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau thai sản, lao động nữ cần đáp ứng các điều kiện sau:

• Trong thời gian 30 ngày đầu quay trở lại làm việc;
• Sức khỏe chưa phục hồi.

Tuy nhiên, nếu hợp đồng lao động đã hết hạn và người lao động không quay trở lại làm việc, thì cô ấy sẽ không đủ điều kiện để được hưởng chế độ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau thai sản theo quy định của pháp luật.

Câu hỏi: Em ký hợp đồng lao động một năm từ ngày 25/6/2019 đến ngày 25/6/2020 và dự sinh vào ngày 11/10/2020. Xin hỏi, trong trường hợp em kết thúc hợp đồng lao động mà ngày dự sinh thai sản đến gần, liệu em đã đủ điều kiện để hưởng chế độ thai sản chưa? Nếu đủ điều kiện hưởng thì em cần làm những thủ tục gì?

Câu trả lời:

Theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, để được hưởng chế độ thai sản, lao động nữ cần phải đóng Bảo hiểm xã hội (BHXH) trong một khoảng thời gian nhất định trước khi sinh con. Cụ thể, bạn phải đáp ứng các điều kiện sau:

• Phải đóng BHXH từ đủ 06 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con;

• Nếu bạn phải nghỉ việc để dưỡng thai theo chỉ định của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền trong thời gian mang thai, thì bạn cần đóng BHXH từ đủ 03 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con.

Tuy nhiên, quy định cũng có điều khoản cho phép bạn hưởng chế độ thai sản nếu bạn đủ điều kiện như trên nhưng chấm dứt hợp đồng lao động hoặc nghỉ việc trước thời điểm sinh con. Điều này có nghĩa là nếu bạn thỏa mãn các điều kiện đóng BHXH, nhưng chấm dứt hợp đồng lao động trước khi sinh con, bạn vẫn được hưởng chế độ thai sản theo quy định.

Đối với thủ tục hưởng chế độ thai sản, bạn cần chuẩn bị các giấy tờ và hồ sơ sau:

• Bản sao giấy khai sinh hoặc bản sao giấy chứng sinh của con;
• Bản sao giấy chứng tử của con nếu có trường hợp con chết, hoặc bản sao giấy chứng tử của mẹ nếu mẹ chết sau khi sinh con;
• Giấy xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền về tình trạng sức khỏe của người mẹ sau khi sinh con, khi không còn đủ sức khỏe để chăm sóc con;
• Trích sao hồ sơ bệnh án hoặc giấy ra viện của người mẹ nếu con chết sau khi sinh mà chưa có giấy chứng sinh;
• Giấy xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền về việc nghỉ việc để dưỡng thai đối với trường hợp khi mang thai phải nghỉ việc để dưỡng thai.

Sau đó, bạn nộp hồ sơ và xuất trình sổ BHXH cho cơ quan Bảo hiểm xã hội nơi bạn cư trú để tiến hành thủ tục hưởng chế độ thai sản.

Câu hỏi: Sau thời gian nghỉ thai sản, liệu người lao động có thể xin nghỉ không lương tiếp không?

Câu trả lời: Căn cứ vào Khoản 3 Điều 139 của Bộ luật Lao động năm 2019, sau khi hết thời gian nghỉ thai sản, người lao động nữ có thể thỏa thuận với người sử dụng lao động về việc xin nghỉ không lương nếu có nhu cầu. Tuy nhiên, trước thời gian kết thúc nghỉ thai sản, người lao động nên liên hệ và thỏa thuận với người sử dụng lao động về việc nghỉ không lương. Nếu người sử dụng đồng ý, người lao động có thể tiếp tục nghỉ không lương mà không cần phải quay trở lại làm việc ngay. Trong trường hợp người sử dụng không đồng ý, người lao động phải quay trở lại làm việc sau khi kết thúc thời gian nghỉ thai sản.

Câu hỏi: Sau thời gian nghỉ thai sản, người lao động có thể xin nghỉ không lương trong khoảng thời gian bao lâu?

Câu trả lời: Hiện nay, pháp luật không giới hạn thời gian tối đa hoặc tối thiểu cho việc nghỉ không lương sau nghỉ thai sản. Thời gian nghỉ không lương sau thai sản sẽ phụ thuộc vào thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động, và không bị hạn chế bởi số ngày tối thiểu hoặc tối đa theo quy định của pháp luật.