1. Điều 105 Bộ Luật Dân sự 2015 quy định gì?
Điều 105 Bộ Luật Dân sự 2015 là một quy định vô cùng quan trọng trong Luật Dân sự. Như đã biết, luật dân sự quy định về địa vị pháp lý, chuẩn mực pháp lý của cá nhân, pháp nhân; quyền và nghĩa vụ đối với tài sản của cá nhân, pháp nhân trong các mối quan hệ dân sự - những quan hệ được hình thành trên cơ sở bình đẳng, thoả thuận và tự do ý chí.
Do đó, Điều 105 - với quy định về "tài sản", thực sự là một quy định rất quan trọng cần được lưu ý và làm rõ. Hiểu đúng về Điều 105 trong Bộ Luật Dân sự 2015, sẽ dễ dàng hơn trong việc nghiên cứu về BLDS 2015.
Khoản 1 Điều 105 BLDS 2015 định nghĩa về tài sản như sau:
Thứ nhất, tài sản là vật. Vật được coi là tài sản phải là vật hữu hình, cảm nhận được bởi các giác quan của con người và chiếm giữ một phần trong không gian. Vật được coi là tài sản khi vật đó đáp ững được một nhu cầu nào đó về vật chất hoặc tinh thần của con người. Tuy nhiên, không phải bộ phận nào của thế giới vật chất đều được coi là vật.
Thứ hai, tài sản là tiền. Đây là một loại tài sản riêng biệt khác với vật. Vật có thể có do nhiều chủ thể khác nhau tạo ra, còn tiền chỉ có Nhà nước độc quyền phát hành. Chúng ta có thể khai thác nhiều công dụng từ vật, tuỳ thuộc vào việc vật đó là gì. Còn tiền chỉ là công cụ dùng để thanh toán, tích luỹ và định giá các loại tài sản khác.
Thứ ba, tài sản là giấy tờ có giá. Ví dụ: cổ phiếu, kỳ phiếu, trái phiếu,...
Thứ tư, quyền tài sản. Ví dụ: quyền chuyển giao tài sản, quyền đòi nợ, quyền sử dụng đất, quyền liên quan đến sở hữu trí tuệ…
Khoản 2 Điều 105 BLDS 2015 là cách chia tài sản, theo đó tài sản được chia làm hai loại: động sản và bất động sản.
Thứ nhất, tài sản là bất động sản, bao gồm: đất đai; nhà, công trình xây dựng gắn liền với đất đai; tài sản khác gắn liền với đất đai; tài sản khác theo quy định của pháp luật. Quy định này đã bỏ đi sự liệt kê, sắp xếp chưa hợp lý khi đặc tính “không thể di dời” được nhắc đến 3 lần chỉ trong một điều luật của Điều 174 BLDS 2005.
Thứ hai, động sản là những tài sản không phải bất động sản. Việc phân chia động sản – bất động sản trong pháp luật Việt Nam bị ảnh hưởng khá nhiều từ Pháp. Tuy nhiên thay vì đưa ra tính chất khái quát để phân định, các nhà làm luật đã liệt kê ra danh mục bất động sản, rồi loại trừ để ra động sản.
Ngoài ra, tài sản còn là tài sản hiện có và tài sản được hình thành trong tương lai. Ví dụ về tài sản hiện có: Ông A có một căn chung cư với đầy đủ giấy tờ pháp lý hợp pháp đứng tên ông, thì đây là tài sản hiện có của ông. Tuy nhiên, nếu ông mua chung cư này, đã hoàn tất xong thủ tục nhưng chưa sang tên, thì đây lại là tài sản được hình thành trong tương lai.
2. Đánh giá điều 105 Bộ Luật Dân sự 2015?
Điều 105 là một điều luật quan trọng và có nhiều điều luật khác liên quan đến điều luật này. Từ những quy định, định nghĩa về tài sản tại Điều 105 BLDS 2015, mới phát triển thêm các điều luật khác, ví dụ như các Điều từ 107 đến Điều 115, các điều này có tác dụng như thể là một sự làm rõ, định nghĩa rõ những khái niệm mà Điều 105 đã nêu ra.
Bên cạnh đó, việc định nghĩa tài sản có ý nghĩa quan trọng trong việc định hướng, xây dựng các chế định khác của luật dân sự như giao dịch dân sự, sở hữu, thừa kế, hợp đồng,…
Tuy nhiên, điều 105 lại gây ra sự hạn chế về khả năng tham gia giao dịch dân sự, bởi sự giới hạn của điều luật này về khái niệm tài sản và quyền tài sản. Thế giới đang ngày càng phát triển và sẽ có những dạng "tài sản" mới được tạo ra như tài sản ảo, tiền ảo, tài sản mã hoá,... Cuộc cách mạng 4.0 đã cho thấy nhiều thành tựu, trong đó có trí tuệ nhân tạo. Những sản phẩm mà trí tuệ nhân tạo tạo ra và vấn đề liên quan đến sở hữu trí tuệ cũng là một chủ đề lớn gây tranh cãi.
